3η Ταξιαρχία Ρίμινι
501 Τάγμα
4ος Λόχος
΄Εκθεσις
Επί της Μάχης Ροδιάς της 8ης Δεκεμβρίου 1946
- Την 5ην Δεκεμβρίου ο Λόχος κατόπιν δ/γής του Τάγματος εκινήθη από Αμπελώνος προς Ροδιάν και εγκατεστάθη εκεί.
Την 7ην προς 8ην Δεκεμβρίου ο Λόχος, λόγω της φύσεως του εδάφους και των πιθανών σημείων προσβολής, ευρίσκετο κατανεμημένος εις 2 κυρίως συγκροτήματα: Δύναμις Λόχου 74.
-1ον Συγκρότημα: (Νότιος Συνοικισμός του χωρίου)- ΙΙΙ Διμοιρία.
-2ον Συγρότημα: (Βορ. Συνοικισμός του χωρίου)-ΙΙ Διμοιρία συν μιά Ομάς Ι Διμ.
-Εφεδρεία δύο ομάδες της Ι Διμοιρίας, διατεθημέναι απ’ αρχής η μεν μια εις το 2ον συγκρότημα, διότι τούτο απετέλει το πλέον πιθανότερον σημείον προσβολής, η δε ετέρα εις το Κέντρον μεταξύ των δύο συγκροτημάτων, ένθα και ο Σ.Δ του Λαού.
-Το Στοιχείον Όλμων 3΄΄ εις την Νοτίαν παρυφήν του Βορρείου Συνοικισμού, με επισεσημασμένην βολήν προς απάσας τας κατευθύνσεις κατά 360ο.
-Δύο ενέδραι δυνάμεως 5 ανδρών εκάστη εις (Τ.326544) και (341544).
-Απόστασις μεταξύ των συγκροτημάτων 800-1000 μ.
-Αι θέσεις των ομάδων εκάστης Διμοιρίας τοιαύται ώστε να υπάρχη αλληλοϋποστήριξις κατά το μάλλον και ήττον.
-Σύνδεσμος μεταξύ των Ομάδων διά πυρών. Μεταξύ του Λόχου και των Διμοιριών δι’ αγγελιαφόρων.
Η διάταξις αύτη ήτο η πλέον ενδεδειγμένη, καίτοι εκ πρώτης όψεως παρουσιάζει ίσως ποιάν τινα διασποράν δυνάμεων και φαίνεται λίαν τολμηρά.
Ταύτην ενέκρινεν απολύτως και ο Δ/τής του Τάγματος κατά την επίσκεψίν του την 6ην τρέχοντος.
ΠΡΟΘΕΣΙΣ:
α) Ουδαμού του χωρίου πρέπει να γίνουν κύριοι οι συμμορίται, έστω και της μικροτάτης αχυροκαλύβης, του Λόχου ευρισκομένου εν τω χωρίω.
Και τούτο αφ’ ενός μεν, ίνα αποφευχθή τυχόν ευρύτερος αντίκτυπος, ου θα εκμεταλλεύοντο οι συμμορίται, αφ’ ετέρου δε ίνα διατηρηθή το γόητρον της Ταξ/ρχίας εις ην ανήκει ο Λόχος.
Και δι’ έτερον λόγον σοβαρόν, ότι τυχούσα ήττα του Λόχου εν Ροδιά θα εδημιούργει κίνδυνον σοβαρόν εις το δεξιόν της διατάξεως του Τάγματος και ρήγμα ευρύ θα εδημιουργείτο ένθεν και ένθεν του Πηνειού ποταμού.
β) Προπαρασκευή και προσανατολισμός δι’ ανάληψιν επιθέσεως, εν οιαδήποτε στιγμή και αν διαταχθώσιν τα τμήματα του Λόχου.
γ) Εξουδετέρωσις και συντριβή των συμμοριτών οπουδήποτε εν τη περιοχή του Λόχου ήθελον παρουσιασθή.-
ΑΠΟΦΑΣΙΣ:
- Λήψις διατάξεως ην ανωτέρω αναφέρω, τολμηροτάτης μεν, αλλά των τμημάτων όντων αποφασισμένων να μη εγκαταλείψουν ουδέ σπιθαμήν εδάφους εις τους συμμορίτας και ετοίμων να αναλάβωσιν επίθεσιν άκρατον, μη καμπτόμενοι προ ουδεμιάς αντιστάσεως.-
Ταύτα ετηρήθησαν απολύτως κατά την δοθείσαν μάχην και είναι ίσως φαινόμενον πως καίτοι εκάστη ομάς μάχης, ηλαττωμένης μάλιστα δυνάμεως, ήτο κυκλωμένη πανταχόθεν και εμάχετο ένας προς έξ, πως επαναλαμβάνω ουδείς στρατιώτης διενοήθη να αλλάξη έστω και θέσιν, θεωρών τούτο ως δειλίαν και ατίμωσιν, όταν δε διετάχθη να επιτεθή τους ανέτρεψε και τους διέλυσε.
Οι πάντες παρέμειναν εις τας θέσεις των, υπό πραγματικήν κόλασιν πυρών πολυβόλων, οπλ/λων, αυτομάτων, Όλμων, χειροβομβίδων και τυφεκίων.
- Τούτων ούτως εχόντων την 4.30΄ ώραν της 8/12/46 ηκούσθησαν δύο εκρήξεις προς Νότον μεγάλης εντάσεως και μετ’ ολίγον έβαλον αι δύο ενέδραι, αίτινες όμως αντιληφθείσαι κύκλωσιν συνεπτύχθησαν. Ο Λόχος ολόκληρος συνηγέρθη αστραπιαίως και τα τμήματα κατέλαβον τας κεκανονισμένας θέσεις μάχης.-
Μετά παρέλευσιν όμως 15΄ περίπου λεπτών και περί ώραν 4.45΄ ο Λόχος προσεβλήθη κυκλικώς εξ όλων σχεδόν των σημείων διά καταιγισμού πυρών.
Η επίθεσις των συμμοριτών ενηργήθη διά 22 πολ/λων και Οπλ/λων, πολλών ατομικών αυτομάτων Γερμανικών, 5 σωλήνων Ιταλικών Ολμίσκων, χειροβομβίδων και συνολικής δυνάμεως υπερβαινούσης τους 350, με τυφέκια Αγγλικά, Γερμανικά και Ιταλικά.
Η κύκλωσις επετεύχθη, επωφεληθέντων των συμμοριτών του σκότους και των πτυχών του εδάφους.-
Α΄ ΦΑΣΙΣ
Η πίεσις αρχικώς εξεδηλώθη ακαριαίως και σφοδροτάτη εις την Βαν και Β.Αην παρυφήν του Βορ. Συνοικισμού.
Εις το Κέντρον και τον Νοτ. Συνοικισμόν τα πυρά ήσαν ασθενέστερα.-
Ο Δ/τής του Λόχου πλέον εσχημάτιζε την πεποίθησιν ότι οι συμμορίται το κέντρον βάρους των δυνάμεων των είχον ρίψει προς Ανατολάς, Νότον και Δυσμάς του Λόχου.
Προς Βορράν είχον διαθέσει ολιγωτέρας δυνάμεις και τόσας, ώστε να απασχολήται ο Λόχος και προς τα εκεί αφ’ ενός και με απώτερον σκοπόν, ίνα εις περίπτωσιν συμπτύξεως του Λόχου προς Βορράν, λόγω της εκ Νότου πιέσεως, τον αποδεκατίσουν αφ’ ετέρου, παραλαμβάνοντες τούτον διά των πυρών των από Κοκκινιές και από τα κράσπεδα των Κοντοβουνίων.
Κατόπιν τούτου ο Δ/τής του Λόχου διατάσσει:
Η ΙΙΙ Διμοιρία (1ον Συγκρότημα) να παραμείνη εις τας θέσεις της. Η μια ομάς Εφεδρείας να μείνη εις το Κέντρον, ένθα και ο Σταθ. ανεφοδιασμού πυρ/χικών και το σημείον επαφής των δύο συγκροτημάτων, συνεπώς σημείον ευαίσθητον, δι’ ό έπρεπε να ενισχυθή.
Η ετέρα ομάς Εφεδρείας να μείνη εις το 2ον συγκρότημα όπερ την στιγμήν εκείνην επιέζετο σφοδρότατα, να φράσση δε διά πυρών το κενόν μεταξύ των δύο συγκροτημάτων και να είναι έτοιμη να επιτεθή ενδεχομένως.-
Ο Δ/τής του Λόχου σπεύδει τάχιστα εις τον Βορ. Συνοικισμόν. Φθάνει μέχρι των ομάδων και διευθύνει τον αγώνα.
Διατάσσει την ΙΙ Διμοιρίαν να καλύπτη την Αην, Ν. Αην και Ναν πλευράν του Βορ. Συνοικισμού.
Την δε ομάδα της Ιης Διμοιρίας να καλύπτη την Βαν πλευράν του αυτού Συνοικισμού.
Το Στοιχείον Όλμου 3΄΄ διετάχθη να εκτελέση βολάς επί ωρισμένων σημείων.
Επαφή μετά του Τάγματος διά του Ασυρμάτου δεν είναι δυνατή.
Η μάχη πλέον έχει αρχίσει εφ’ όλων των σημείων.
Μετ’ ολίγον δε αρχίζει τραχύτατος αγών εκ του συστάδην.
Εκάστη ομάς του Λόχου αντιμετωπίζει 6/πλασίαν δύναμιν.
Ο σκοπός της μιας ομάδος της ΙΙ Διμοιρίας ονόματι Μαργώνης Κων/τίνος τραυματίζεται εις την κεφαλήν από της πρώτης στιγμής, βληθείς πρώτος και όμως μάχεται δίδων ούτω τον χρόνον εις τους λοιπούς άνδρας της ομάδος του να καταλάβουν τας ενδεδειγμένας εκ της καταστάσεως της στιγμής εκείνης θέσεις. Η ομάς αύτη απετέλει εξέχουσαν της διατάξεως του 2ου Συγκροτήματος, αρκετά προωθημένην και μεμονωμένην.-
Ο ομαδάρχης της ομάδος ταύτης Λοχίας Στάϊκος Ελευθέριος αφού μετά μεγίστης συνέσεως διέθετε τα πυρομαχικά του και διήθυνε τα πυρά των ανδρών του, προκαλέσας αφάνταστον αιματοχυσίαν εις τους συμμορίτας, μετέφερεν ο ίδιος όπισθεν τον τραυματίαν στρατιώτην υπό χάλαζαν πυρών, ανεφοδιάσθη εις πυρομαχικά και έφθασε πάλιν μέχρι των ανδρών του. Εις τας φωνάς δε των συμμοριτών “Θέλουμε τον Λοχαγό σας” οι μεν άνδρες της ομάδος απήντων με μανίαν και υπερηφάνειαν διά πυρών, ο δε Λοχίας όρθιος ως λέων ερρίφθη κατά των συμμοριτών, βαλλόμενος πανταχόθεν.
Ο Δ/τής του Λόχου ευρισκόμενος παρά το πλευρόν των γιγαντομάχων αυτών ανδρών και διαβλέπων ότι τα πυρομαχικά της ομάδος επικινδύνως ηλαττούντο, τους δε συμμορίτας περισφύγγοντας, διατάσσει να διατεθή εις την ομάδα ταύτην το ΠΙΑΤ, όπερ είχε το Στοιχείον Όλμων 3΄΄. Πράγματι εντός 8΄ λεπτών το ΠΙΑΤ μετεφέρθη εκεί υπό πραγματικήν κόλασιν πυρών και αυτοθυσίαν απερίγραπτον. Ο Στάικος ήρπασε τούτο διά των χειρών και όρθιος εξετέλεσε βολήν, φονεύσας μεταξύ των άλλων και τον Καπετάν Οδυσσέα. Η άφθονος αιματοχυσία των συμμοριτών και ο φόνος του Καπετάνιου, ηνάγκασαν τούτους να καμφθούν και ούτω από της στιγμής εκείνης η ομάς είχε πρωτοβουλίαν ενεργείας και ήτο υπερήφανη διότι εξεπλήρωσε την αποστολήν της, αψηφισάντων των ανδρών τελείως την ζωήν των.
Αφάνταστον ηρωϊσμόν, υπερβαίνοντα τα όρια του λογικού επέδειξε και η ετέρα ομάς της αυτής ΙΙ Διμοιρίας υπό Ομαδάρχην τον γενναίον Δεκανέα Χατζηστάμου Γεώργιον.
Ο ομαδάρχης ούτος εξετέλει βολήν διά του Τόμιγκαν διά της μιας χειρός και διά της ετέρας εξεσφενδόνιζε χειροβομβίδας, αφαιρών την ασφαλιστικήν περόνην διά των οδόντων.-
Και εδώ η μάχη διεξήγετο από αποστάσεως 30 περίπου μέτρων.
Η μια ομάς της Ι Διμοιρίας εμάχετο σκληρότατα υπό τον Λοχίαν Παπαλεβιζόπουλον Ιωάννην εις την Βαν παρυφήν του αυτού Συνοικισμού.
Η ετέρα ομάς της Ι Διμοιρίας ήτις ετηρείτο ως Εφεδρική εις το 2ον Συγκρότημα, μάχεται εις την Δην παρυφήν του συνοικισμού ηρωϊκότατα.
Η δε Τρίτη ομάς της ΙΙ Διμοιρίας καλύπτει την Ναν παρυφήν του Συνοικισμού και συγχρόνως και το Στοιχείον Όλμων 3΄΄.
Το Στοιχείον τούτο εξετέλει βολήν προς πάσας τας κατευθύνσεις συνεχώς άνευ διακοπής. Καίτοι δε εκυκλώθη πανταχόθεν και οι Ολμισταί μετεβλήθησαν εις ακροβολιστάς, εξετέλει εν τούτοις βολήν δι’ ενός μόνον υπηρέτου και του Δεκανέως Στοιχειάρχου Καρατζά Αγγέλου. Τετράκις ο Δ/τής του Λόχου διέταξε αλλαγήν θέσεως βολής και μετακίνησιν του Στοιχείου κατά 200 μέτρα διά των βραχιόνων και πάντοτε το Στοιχείον εξετέλεσε την δ/γήν μετά θάρρους και ψυχραιμίας αφαντάστου.
Παρηκολούθησα τούτους επί πολύ εκ του σύνεγγυς και άφατον συγκίνησιν ησθανόμην διά την απαράμιλλον ανδρείαν και αυτοθυσίαν των. Αρκεί να σημειωθή ότι και εδώ ο Δ/τής του Λόχου μετεβλήθη εις τυφεκιοφόρον και εξετέλει βολήν προς εξουδετέρωσιν της πιέσεως εις το σημείον τούτο.
Μέχρι της 5.30΄ ώρας εξηκολούθει εις τον Συνοικισμόν τούτον η μάχη σκληρότατη, ότε την στιγμήν εκείνην εξεδηλώθη σφοδροτάτη και λυσσώδης η επίθεσις των συμμοριτών και εις το Κέντρον του χωρίου και εις την Ναν και Δην πλευράν του Νοτίου Συνοικισμού (1ον Συγκρότημα).
Ο ηρωϊσμός των ανδρών των ομάδων του Συγκροτήματος τούτου (ΙΙΙ Διμοιρία) είναι απαράμιλλος.
Αρκεί να σημειωθή ότι μια ομάς της Διμοιρίας ταύτης, υπό τον Λοχίαν Μπυράκην Ιωάννην, εβάλλετο υπό 6 οπλ/λων και 2 ατομικών αυτομάτων εκτός των τυφεκίων, οι δε συμμορίται επλησίασαν εις τα 20 μέτρα, λόγω του σκότους και των πτυχώσεων του εδάφους, και όχι μόνον η ομάς αύτη δεν υπέκυψεν ή δεν μετεκινήθη εκ της θέσεώς της, αλλά τουναντίον πολλούς συμμορίτας έθεσεν εκτός μάχης (νεκρούς και τραυματίας) και όταν διετάχθη αντεπίθεσις τους ανέτρεψε και τους κατεδίωξεν μέχρι του ποταμού. Οι στρατιώται και οι περίοικοι ήκουον πολλούς τραυματίας οιμώζοντας.
Η αιμοτοβαφής περιοχή της ομάδος έδιδε την εντύπωσιν εις τον επισκέπτην ότι εκεί ήτο χώρος Σφαγείων, διότι λίμναι αίματος εκ των συμμοριτών επότιζον το έδαφος.
Η ετέρα ομάς της ΙΙΙ Διμοιρίας υπό τον Δεκανέα Κατσώνην Βασίλ. μάχεται ηρωϊκότατα εκ του σύνεγγυς.
Ο Λόχος έχει διαθέσει το ΠΙΑΤ εις την ΙΙΙ Διμοιρίαν και ευρίσκεται τώρα εις την ετέραν ομάδα υπό τον Λοχίαν Σαραντόπουλον Παναγιώτην. Η ομάς αύτη προκαλεί αφάνταστον αιματοχυσίαν εις τους συμμορίτας.
Και εις την Διμοιρίαν αυτήν οι συμμορίται εκύκλωσαν τας ομάδας και επλησίασαν πολύ και εκάλουν κεχωρισμένως εκάστην Ομάδα να παραδοθή, διότι ο αγών ήτο μάταιος, δεδομένου ότι ο Λοχαγός παρεδόθη.
Η πλήρης όμως επί την Δ/σιν του Λόχου εμπιστοσύνη των μαχητών και ο αφάνταστος ηρωϊσμός αυτών έδοσαν εις τους συμμορίτας το μάθημα της ήττης και της διαλύσεως.
Εκεί όμως όπου η επίθεσις των συμμοριτών ήτο εκτός πάσης περιγραφής έντονος και λυσσώδης, ήτο εις το Κέντρον της διατάξεως, ένθα ο Σ.Δ του Λόχου και μια Ομάς της Ι Διμοιρίας ως Εφεδρική. Το σημείον δηλ. επαφής των δύο συγκροτημάτων.
Το σημείον τούτο εκυκλώθει πανταχόθεν από αποστάσεως 30-50 μέτρων και συνεκέντρωσεν επ’ αυτού πυρά 6 οπλ/λων των συμμοριτών και 3 σωλήνων Ιταλικών Ολμίσκων.
Ο αγών ον διεξήγαγον οι άνδρες του Λόχου εις το σημείον τούτο ήτο Τιτάνειος.
Ο σκοπευτής του οπλ/λου της ομάδος Στρατ. Χαραλαμπίδης Χρίστος τραυματίζεται, ο στρατιώτης Τριανταφυλλάκης Αθανάσιος διαπνεόμενος υπό ακράτου ενθουσιασμού και ορμών μόνος να τους διασπάση τραυματίζεται και αυτός. Αμφότεροι όμως επιδένουν προχείρως τα τραύματά των και εξακολουθούν μαχόμενοι. Το οίκημα κατέστη βληματοδόχη των Όλμων και των αυτομάτων των συμμοριτών.
Οι συμμορίται πλησιάζουν εις τα 30 μέτρα και καλούν τους πραγματικούς αυτούς Τιτάνας του Λόχου να παραδοθούν.
Οι στρατιώται μάχονται άκαμπτοι, προκαλούν άφθονον αιματοχυσίαν εις τους συμμορίτας, γελούν ακούοντες τας ύβρεις των συμμοριτών και τους απαντούν διά πυρών και χειροβομβίδων, και ψύχραιμοι αναμένουν το σύνθημα της αντεπιθέσεως.
Δεν υπάρχουν λέξεις να αποδώση τις την πραγματικότητα του μεγαλείου του αφθάστου ηρωϊσμού των.
Ο είς συναγωνίζεται τον άλλον εις ηρωϊσμόν.
Απόφασις των, μόνον όταν όλοι των πέσουν νεκροί, τότε μόνον να καταλάβουν οι συμμορίται του Σ.Δ του Λόχου.
Είναι ασυγκράτητοι και αγωνιούν διατί ο Λοχαγός δεν διατάσσει να αντεπιτεθούν έστω και μόνοι.
Ο Λοχίας Τριανταφυλλάκης Γεώργιος, οι Δεκανείς Στάϊκος Γεώργιος και Μάλλιος Πέτρος, ο Στρατιώτης Σουλιώτης Γεώργιος και πολλοί άλλοι επιδεικνύουν άφθαστον ηρωϊσμόν και ο Σ.Δ του Λόχου δεν πίπτει.
Ο Δ/τής του Λόχου, λόγω του σκότους, έχει διατάξει όπως πάντα τα τμήματα παραμείνουν εις τας θέσεις των μαχόμενα.
Άφθαστος ο ηρωϊσμός των αγγελιοφόρων των διαβιβαζόντων τας δ/γάς του Λόχου προς τας Διμοιρίας και τας Ομάδας, διότι διέτρεχον μεγάλας αποστάσεις τελείως ακάλυπτοι και διήρχοντο μέσω πυκνοτάτων πυρών πανταχόθεν και όμως έφθανον εις τον προορισμόν των.
Άφθαστος γενναιότητα επέδειξαν ο Λοχίας Ανδρεόπουλος Δημ. και Στρατ. Σώλος Ιωάννης, χρησιμοποιηθέντες διά την διαβίβασιν δ/γής του Λόχου.
Ο στρατιώτης Σπαθιάς Αχιλεύς, σκοπευτής Μπρέν της ομάδος, απτόητος προ του βεβαίου θανάτου και αντιληφθείς το κρίσιμον της καταστάσεως, λόγω ελαττώσεως των πυρομαχικών εις το 2ον Συγκρότημα, παρουσιάσθη αυθορμήτως εις τον Δ/τήν του Λόχου και εζήτησε να μεταβή αυτός εις τον Σταθμόν ανεφοδιασμού προς παραλαβήν πυρομαχικών. Όντως δε ο μεν Δ/τής του Λόχου παρέλαβε το οπλ/λον και μετά των λοιπών ανδρών εξετέλει πυρά καλύψεως, ο δε γενναίος στρατιώτης Σπαθιάς δις διέδραμεν το θεριζόμενον πραγματικώς εκ των βολίδων έδαφος και δις μετέφερεν επί των ώμων κιβώτια φυσιγγίων, αψηφίσας τελείως την ζωήν του.
Ο Δ/τής του Λόχου τον ησπάσθη και ήτο υπερήφανος διότι διοικούσε τοιούτους ήρωας.
Ο Σύνδεσμος μεταξύ των τμημάτων ήτο αδύνατος και μόνον διά της αυτοθυσίας επετυγχάνετο τούτο.
Ο Δ/τής του Λόχου ήτο υποχρεωμένος να μεταβαίνη πάση θυσία πλησίον εκάστης μαχομένης ομάδος, εμψυχώνων τους άνδρας και εκτελών μαζύ των βολήν.
Την 6ην ώραν οι Αξ/κοί Διμοιρίται αναφέρουν εις τον Δ/τήν του Λόχου ότι η κατάστασις είναι κρισιμωτάτη και άκρως επικίνδυνος.
Ο Δ/τής του Λόχου έχει και μόνος σχηματίσει σαφή αντίληψιν της κρισιμότητος της καταστάσεως, αλλά είναι αποφασισμένος να κρατήση πάση θυσία το γόητρον της Ταξ/ρχίας αφ’ ενός και να μη συμπτυχθή προ οιασδήποτε πιέσεως αφ’ ετέρου, διότι επίστευεν ότι μια τοιαύτη σύμπτυξις θα είχεν ολέθρια αποτελέσματα και από απόψεως πανικού και από απόψεως απωλειών.
Διά τούτο έδωκε την εξής δ/γήν προς τας Διμοιρίας:
Ο Δ/τής του Λόχου απαιτεί ή την Νίκην, ή τον ένδοξον θάνατον.
Ο Δ/τής του Λόχου θέλει να ανακουφίση το Κέντρον όπερ υφίσταται τρομεράν πίεσιν αφ’ ενός και να ανοίξη οδόν ανεφοδιασμού εις πυρομαχικά των τμημάτων αφ’ ετέρου.
Διά τούτο την 6.15΄ ώραν διατάσσει την ομάδα της Ι Διμοιρίας, ην έχει ως Εφεδρικήν ο Λόχος, να ενεργήση σφοδράν αντεπίθεσιν με επικεφαλής τον γενναίον Ανθ/γόν Αξιώτην Δημ. προς το Κέντρον, προς τον σκοπόν αφ’ ενός μεν να πλευροκοπήση τους συμμορίτας εις το σημείον εκείνο, διότι εκεί η πίεσις ήτο μεγίστη, αφ’ ετέρου δε ίνα κατορθωθή ούτω η αποδέσμευσις των πυρομαχικών και ο ανεφοδιασμός των ομάδων.
Παρά τον ηρωϊσμόν όμως του Ανθ/γού, του Λοχίου Σταμακολιού Χρίστου και των ανδρών της ομάδος δεν κατώρθωνον να πλησιάσουν προς το Κέντρον, διότι εβάλλοντο καταιγιστικώς πανταχόθεν, ει μη μετά πάροδον περίπου ώρας.
Η ομάς αύτη εμάχετο καθ’ όλην την ώραν από αποστάσεως 25-50 μέτρων. Ο Δ/τής του Λόχου παρηκολούθει εκ του σύνεγγυς με τυφέκιον ανά χείρας τον τραχύτατον αυτόν αγώνα της ομάδος ταύτης.
Οι συμμορίται εκάλουν τους στρατιώτας να παραδοθούν και τους έλεγον ότι αι άλλαι ομάδες παρεδόθησαν.
Οι γενναίοι όμως στρατιώται τους απήντων διά δραστικών πυρών, είς δε μάλιστα στρατιώτης ονόματι Αρβάλης Βασίλειος προυχώρησε μέχρι αποστάσεως 12 μέτρων από των συμμοριτών και έρριψε κατ’ αυτών χειροβομβίδα.
Η πίεσις όμως των συμμοριτών έβαινεν συνεχώς αυξανομένη παρά τας απωλείας αυτών, διότι νέα κύματα συμμοριτών ήρχοντο και παρ’ ότι το ηθικόν των στρατιωτών ήτο άριστον, ο Δ/τής του Λόχου απεφάσισε να ζητήση ενίσχυσιν και την 6.30’ ώραν εξέπεμψε τας κεκανονισμένας φωτοβολίδας αιτήσεως ενισχύσεως.
Ο Ασύρματος δεν ελειτούργει, η κεραία του εκ των βολίδων είχεν αποκοπή.
Β΄ΦΑΣΙΣ:
Το Στοιχείον Όλμων 3΄΄ διατάσσεται να εκτελέση βολήν διαδοχικώς προς όλας τας κατευθύνσεις εφ’ όλων των αντιστάσεων, μετακινούμενον συνεχώς.
Εκτελεί κυρίως δραστικήν βολήν το Στοιχείον τούτο επί των αντιστάσεων του Κέντρου και των αντιστάσεων αίτινες απαγορεύσουν την κίνησιν της ομάδος της Ι Διμοιρίας προς το Κέντρον.
Την 7ην ώραν ο Λόχος διέταξε αντεπίθεσιν εκάστου τμήματος.
Και την μεν ΙΙ Διμοιρίαν διέταξε να αντεπιτεθή και ανατρέπουσα τας αντιστάσεις να καταλάβη το Καστρί.
Την δε ΙΙΙ Διμοιρίαν να αντεπιτεθή και ανατρέπουσα τας αντιστάσεις να κινηθή μέχρι του ποταμού Μάτι καταδιώκουσα τους συμμορίτας.
Την μιαν Ομάδα της Ι Διμοιρίας να αντεπιτεθή και να αχθή μέχρι Κοκκινιές.
Την Ομάδα του Κέντρου να επιτεθή κατά μέτωπον και να ωθήση τους συμμορίτας προς τον ποταμόν, συγχρόνως δε να υποστηρίξη και την κίνησιν της ΙΙΙ Διμοιρίας.
Την Ομάδα ήτις ενεργεί επίθεσιν από της 6.15΄ ώρας, διέταξε να αχθή πάση θυσία μέχρι το Κέντρον και ενεργούσα αντεπίθεσιν από κοινού μετά της Ομάδος του Κέντρου να κινηθή προς Ν.Αας καταδιώκουσα τους συμμορίτας και εκκαθαρίζουσα το έδαφος.
Κατά των αντιστάσεων της Ομάδος ταύτης το Στοιχείον ΄Ολμων 3΄΄ εκτελεί βολήν με τον σωλήνα σχεδόν κατακόρυφον και το σημείον πτώσεως των βλημάτων δεν απέχει πλέον των 25 μέτρων από της επιτιθεμένης αυτής Ομάδος.
Τόσον πλησίον ευρίσκονται οι συμμορίται.
Ο γενναίος όμως Ανθ/γός Αξιώτης Δημ. μετά του γενναίου Λοχίου Ομαδάρχου Σταμακολιού Χρίστου προσωρούν μετά της ομάδος πάση θυσία και την 7.10΄ ώραν φθάνουν εις το Κέντρον, ένθα μάχεται η ετέρα Ομάς.
Από της στιγμής εκείνης ο ανεφοδιασμός εις πυρομαχικά απαιτεί ολιγοτέρας θυσίας.
Αι αντιστάσεις ουδαμού σημειώνουν κάμψιν.
Ο Λόχος αμέσως ανεφοδιάζει εις πυρομαχικά τας σκληρώς μαχομένας ομάδας, των στρατιωτών επιδεικνυόντων άφθαστον ηρωϊσμόν κατά την μεταφοράν των πυρομαχικών.
Την 7.15΄ ο Διμοιρίτης της ΙΙ Διμοιρίας αναφέρει εις τον Λόχον, ότι η μια Ομάς του κατώρθωσε να ανατρέψη τας πλησίον ευρισκομένας αντιστάσεις, αι δε δύο άλλαι ομάδες του αγωνίζονται σκληρότατα, αλλά καθηλούνται.
Την 7.20΄ ο Λόχος διατάσσει δραστικήν βολήν του ΄Ολμου 3΄΄ επί 5΄ λεπτά κατά των αντιστάσεων της ΙΙ Διμοιρίας, ήτις πλέον την 7.30΄ διατάσσεται να ενεργήση σφοδράν επίθεσιν και να καταλάβη πάση θυσία το Καστρί.
Την 7.30΄ η ομάς της Ι Διμοιρίας η μαχομένη εις την Βορείαν παρυφήν του 2ου συγκροτήματος, ενισχυθείσα και διά βολών του ΄Ολμου της Διμοιρίας, ανατρέπει τας αντιστάσεις και κινήται προς Κοκκινιές, όπου έχει διαταχθή υπό του Λόχου καταδιώκουσα τους συμμορίτας.
Την αυτήν ώραν 730΄ η ΙΙΙ Διμοιρία του 1ου Συγκροτήματος, υπό τον γενναίον Ανθ/γόν Ταμπουράκην Αλέξανδρον, ήτις εμάχετο σκληρότατα εις την Ν.Δην παρυφήν του συνοικισμού εκείνου, ανέτρεψε τας αντιστάσεις αίτινες ευρίσκοντο πλησίον της εις απόστασιν βολής χειροβομβίδων και κατεδίωκεν τούτους προς τον ποταμόν.
Από της 7.15΄ ώρας αι δύο πλέον ομάδες του Κέντρου ενήργουν υπό τον γενναίον Ανθ/γόν Αξιώτην Δημ. θυελλώδη εξόρμησιν, αλλά οι συμμορίται διεκδικούν σπιθαμήν προς σπιθαμήν το έδαφος.
Ο Λόχος διατάσσει την ΙΙΙ Διμοιρίαν, ήτις έχει από της 7.30΄ ώρας ανατρέψει τας αντιστάσεις και προχωρεί, να κινηθή προς Ν.Αας και να απειλήση εκ του πλευρού τας αντιστάσεις του Κέντρου.- Δέχεται όμως πυκνά πυρά, διότι οι συμμορίται έχουν κεκαλυμμένον το πλευρόν και προς την κατεύθυνσιν αυτήν, πλην όμως η Διμοιρία κατορθώνει να προχωρήση και από κοινού μετά των 2 ομάδων του Κέντρου ανατρέπουν τους συμμορίτας την 7.40΄ ώραν.
Η μάχη εξελίσσεται σφοδροτάτη.
Την 7.40΄ ώραν η ΙΙ Διμοιρίαν υπό τον γενναίον Ανθ/γόν Σκουλίκην Κων/τίνον προχωρεί μετ’ αφθάστου ηρωϊσμού, αλλά μετ’ ολίγον καθηλούται, διότι νέαι αντιστάσεις είχον ταχθή όπισθεν των ανατραπεισών εις απόστασιν 400 περίπου μέτρων και 2 σωλήνες Ιταλικών Ολμίσκων έβαλον δραστικώς.
Η Διμοιρία αγωνίζεται ηρωϊκώτατα.
Οι στρατιώται έχουν αφαιρέσει χλαίνας και χιτώνια και μάχονται οι πλείστοι εντελώς όρθιοι ως λέοντες.
Δεν ακούεται άλλη λέξις από από το στόμα των στρατιωτών ει μη μόνον “επάνω τους”.
Ο Λόχος αντιλαμβάνεται αμέσως τον αγώνα της ΙΙ Διμοιρίας προς Β.Αας και διατάσσει βολήν διά του ΄Ολμου 3΄΄ επί των αντιστάσεων εκείνων. Οι συμμορίται ανθίστανται ερρωμένως.
Ο Λόχος κατόπιν τούτου την 7.55΄ ώραν διατάσσει την μιαν ομάδα του Κέντρου να κινηθή τάχιστα προς το πλευρόν των αμυνομένων συμμοριτών προς την κατεύθυνσιν του Καστρί.
Οι συμμορίται αντιληφθέντες τον κίνδυνον εκ του πλευρού προσπαθούν να αντιδράσουν, τελικώς όμως υπεχώρησαν την 8.30΄ ώραν και η ΙΙ Διμοιρία εκινήθη και κατέλαβε το Καστρί την 9ην ώραν.
Την 7.45΄ ώραν ενεφανίσθησαν τμήματα του 1ου Λόχου εις την Δυτικήν παρυφήν του χωρίου, ένθα ευρίσκετο πρώην η ΙΙΙ Διμοιρία του 4ου Λόχου και εις απόστασιν 200 περίπου μέτρων.
Η Ομάς του Κέντρου ήτις εκινήθη προς ενίσχυσιν της ΙΙ Διμοιρίας, μετά την υποχώρησιν των συμμοριτών διετάχθη να σπεύση τάχιστα προς την συμβολήν των ποταμών Πηνειού και Μάτι, με σκοπόν να αποκόψη την υποχώρησιν των συμμοριτών από Νότου και Δυσμών.
Η ετέρα Ομάς του Κέντρου προχωρεί και υποστηρίζει την ΙΙΙ Διμοιρίαν, ήτις καταδιώκει τους συμμορίτας.
Ο Δ/τής του Λόχου ειδοποιεί τον 1ον Λόχον να κινήση μιαν του Διμοιρίαν προς Νότον, ένθα το ύψωμα Νεκροταφείου και Νοτιώτερον ακόμη προς τον ποταμόν και να υποστηρίξη την προχώρησιν της ΙΙΙ Διμοιρίας του 4ου Λόχου, ήτις κατεδίωκε τους συμμορίτας από της 7.30΄ και εβάλλετο υπό των συμπτυσσομένων αντιστάσεων.
Με τον σκοπόν όπως αμέσως κατόπιν ο 1ος Λόχος εκμεταλλευόμενος την επιτυχίαν του 4ου Λόχου, κινηθή προς καταδίωξιν των φευγόντων εν διαλύσει συμμοριτών.
Και η μεν μια Διμοιρία του 1ου Λόχου δεχθείσα μεμακρυσμένα πυρά έσχε 2 νεκρούς και 3 τραυματίας.
Κατόπιν δε του πλήγματος τούτου ανεχώρησεν μετά του Δ/τού του 1ου Λόχου εις Δελέριαν.
Αφέθη η ετέρα Διμοιρία υπό τον Ανθ/γόν Γκούβαν Παύλον, ήτις εκινήθη προς την υποδειχθείσαν υπό του 4ου Λόχου κατεύθυνσιν βραδέως μεν, αλλά μετά θάρρους και ψυχραιμίας.
Ο 1ος Λόχος ηδύνατο, κινούμενος ενωρίτερον από Δελέριαν, να ενεργήση ευρύν ελιγμόν προς Νότον και να φθάση εις το ανάχωμα του Ξηριά και να προωθηθή μέχρι της γεφύρας (Τ.328531) και δεξιώτερον, οπότε θα ηπείλει τους συμμορίτας εκ των νώτων. ΄Η επίσης κινούμενος προς Κοκκινιές να αχθή εις Καστρί.
- Από της 8.30΄ ώρας, αφ’ ης δηλ. ανέτρεψε και η ΙΙ Διμοιρία τας αντιστάσεις, ο 4ος Λόχος ήτο κύριος της καταστάσεως, είχε καταδιώξει παντού τους συμμορίτας και ησχολείτο με την εξουδετέρωσιν μεμονωμένων τοπικών αντιστάσεων, εχουσών αποστολήν επιβραδύνσεως, ως και με την ανεύρεσιν νεκρών συμμοριτών και λαφύρων.
Οι συμμορίται εγκατέλειψαν αρκετόν οπλισμόν και πολλούς νεκρούς.
Χαρακτηριστικόν είναι ότι 4 νεκροί συμμορίται ερρίφθησαν υπό των ιδίων των συναγωνιστών των εις τον ποταμόν, αφ’ ου προηγουμένως απέκοψαν τας κεφαλάς των.
Επίσης πολλαί ομάδες των συμμοριτών είχον στρατιωτικήν ενδυμασίαν χακί. Το τοιούτον έσωσεν πλείστους όσους εξ αυτών, διότι οι στρατιώται του Λόχου βλέποντες τούτους ούτω ενδεδυμένους δεν τους έβαλον, εκ φόβου μήπως ήσαν στρατιώται του Λόχου και δεν τους διέκρινον, λόγω της συγχύσεως εκ της κινήσεως των ομάδων του Λόχου κατά την αντεπίθεσιν και λόγω της διεξαγωγής της μάχης εκ του σύνεγγυς.
Παρόμοιον συνέβη και εις τον Δ/τήν του Λόχου προσωπικώς, όστις εκτελών πυρά διά του οπλ/λου αφήκεν αβλήτους 7 συμμορίτας ενδεδυμένους με στρατιωτικήν στολήν, εκλαβών τούτους ως Ομάδα του Λόχου. Και τούτο διότι η ομάς του Λόχου ευρίσκετο τότε πλησίον των συμμοριτών και δεν ήτο δυνατόν να τους διακρίνη.
ΑΠΩΛΕΙΑΙ:
Κατά την μάχην ταύτην επήλθον αι εξής απώλειαι:
4ος Λόχος: 3 τραυματίας
Συμμορίται: 35 νεκρούς και 80 τραυματίας.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΟΙ:
– Η επίθεσις των συμμοριτών ήτο πλήρως ωργανωμένη.
– Εγένετο διά πολύ υπερτέρας του Λόχου δυνάμεως.
– Είχον αποκόψει τας οδούς, δι’ ων ήτο ενδεχομένη ενίσχυσις υπό του Τάγματος, ανατινάξαντες τας γεφύρας των ποταμών Ξηριά και Μάτι.
– Είχον ακριβείς πληροφορίας περί των θέσεων φυλακείων τινών, υπέστησαν όμως εις πολλά σημεία πλήρη αιφνιδιασμόν, διότι υπήρχον θέσεις μάχης των Ομάδων τελείως άγνωστοι εις αυτούς.
– Είχον συγκεντρώσει μεγάλας δυνάμεις και ισχύν πυρός με αφθονίαν πυρομαχικών.
– Απέβλεπον εις δημιουργίαν εντυπώσεων διά της πτώσεως του Λόχου αφ’ ενός και εις σοβαρόν πλήγμα της Ταξιαρχίας από πάσης απόψεως αφ’ ετέρου.
– Εθεώρουν βεβαίαν την πτώσιν του Λόχου ως τούτο εξάγεται αφ’ ενός μεν διότι επίστευον εις την υπεροχήν της δυνάμεως, αφ’ ετέρου δε διότι εκ συγκεντρωθεισών πληροφοριών ούτοι είχον αποφασίσει όπως πάση θυσία επιφέρουν έν τοιούτον πλήγμα εις τον Λόχον αυτόν.
– Επεδίωξαν τον αιφνιδιασμόν ενεργήσαντες ευρύτατον ελιγμόν διά να επιτεθούν με το κέντρον βάρους προς Νότον, Ν.Ααν και Ν.Δαν και ουχί από Βορρά και Β.Ααν όπου υπήρχε μεγαλυτέρα πιθανότης προσβολής του Λόχου.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
– Το ηθικόν των ανδρών πρέπει απαραιτήτως να είναι εις υψηλόν επίπεδον και να αποτελή πάντοτε την διαρκή και κυρίαν μέριμναν των Δ/τών των τμημάτων.
– Η εμπιστοσύνη επί τον ηγήτορα πολλαπλασιάζει την ηθικήν δύναμιν του τμήματος.
– Ο Λόχος πρέπει να έχη την προβλεπομένην σύνθεσιν και εις περιπτώσεις ένθα ευρίσκεται μεμονωμένος να ενισχύεται και διά Τετάρτης Διμοιρίας τουλάχιστον και δι’ ΄Ολμου 3΄΄.
– ΄Εκαστος Δ/τής τμήματος οφείλει να έχη ανεπτυγμένον το συναίσθημα της αλληλεγγύης και να αναπτύσση πρωτοβουλίαν προς ταχείαν επέμβασιν, όταν διαβλέπη κίνδυνον εις γειτονικόν του τμήμα.
– Να τονισθή εις άπαντας τους ηγήτορας, ότι πρέπει να αναπτυχθή και να γίνη αντιληπτόν και παρά του τελευταίου στρατιώτου, ότι η λελογισμένη κατανάλωσις των πυρομαχικών είναι εκείνη ήτις πλειστάκις θα σώση ένα τμήμα, τουναντίον δε η άσκοπος τοιαύτη δημιουργεί τρομερόν κίνδυνον, διότι ενδεχομένως δύναται τμήμα τι να ευρεθή εις τοιαύτην κατάστασιν, ώστε να μη δυνηθή να ανεφοδιασθή είτε λόγω κυκλώσεώς του, είτε λόγω σκληρού αγώνος και των ανωτέρων του κλιμακίων.
– Να χορηγούνται Ασύρματοι καλώς λειτουργούντες και να υπάρχη κώδιξ συνεννοήσεως διά φωτοβολίδων.
– Διά του αποφασιστικού και σκληροτάτου αυτού αγώνος του Λόχου επετεύχθη πλήρης διάλυσις των συμμοριτών των δρώντων εις τον ΄Ολυμπον και το ηθικόν των κατερρακώθη.
Θετικαί δε πληροφορίαι αναφέρουν ότι κατόπιν του πλήγματος αυτού, παρουσιάσθησαν πολλά κρούσματα απειθαρχίας και διαρροής και αποσκυρτήσεως εις πολλάς ομάδας συμμοριτών.
Ο Λόχος έχει την γνώμην ότι κατόπιν τούτου του πλήγματος μεταβάλλεται τουλάχιστον επί του παρόντος η τακτική κατάστασις των επιχειρήσεων Κάτω Ολύμπου.
ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ
1) Ο αιφνιδιασμός τόσον διά τον επιτιθέμενον, όσον και διά τον αμυνόμενον παίζει σοβαρότατον ρόλον.
2) Ενέργεια εκ του πλευρού καλώς μελετηθείσα επιφέρει άριστα αποτελέσματα.
3) Δύναται τμήμα κατέχον καλάς θέσεις να αντιμετωπίση πολύ υπερτέραν του δύναμιν και να αναλάβη αντεπίθεσιν υπό τας εξής προϋποθέσεις:
α) Το ηθικόν των ανδρών του τμήματος να είναι εις υψηλόν επίπεδον.
β) Να γίνεται λελογισμένη κατανάλωσις πυρομαχικών.
γ) Να έχη αναπτυχθή το συναίσθημα της αλληλεγγύης και του ακραιφνούς Εθνικισμού.
δ) Να υπάρχη εις τους άνδρας το συναίσθημα της αυτοθυσίας.
ε) Οι ηγήτορες να διευθύνουν μετά ψυχραιμίας και γενναιότητος τον αγώνα, αλλά και συγχρόνως να μάχωνται εν τη πρώτη γραμμή μετά των ανδρών των.
στ) Να υπάρχη εμπιστοσύνη επί τους ηγήτορας.
4) Αι απώλειαι περιορίζονται εις το ελάχιστον δυνατόν όριον, όταν οι άνδρες χρησιμοποιούν καλώς το έδαφος.
Πας παρακολουθήσας τον τραχύτατον τούτον του Λόχου αγώνα δεν ήτο δυνατόν να πράξη άλλως, ει μη να σκυρτήση η καρδία αυτού και να αισθανθή βαθείαν την συγκίνησιν, αλλά και ανέκφραστον την χαράν.
Ενδέχεται και κατά τας δύο φάσεις του αγώνος τούτου να διεπράχθησαν σφάλματα και παρά του Δ/τού του Λόχου και παρά των Αξκών και στρατιωτών αυτού.
Είναι δυνατόν, την εξέλιξιν της μάχης κανείς εξετάζων και διατελών υπό αλλοίαν ψυχολογικήν κατάστασιν και πλήρη νηφαλιότητα, να ανεύρη λεπτομερειακά σφάλματα.
Γεγονός όμως είναι έν, ότι ο Λόχος ενίκησε και διέλυσε τους συμμορίτας προξενήσας σοβαροτάτας εις αυτούς απωλείας, εν ω αι απώλειαι του Λόχου ήσαν μηδέν.
Ο Λόχος εκράτησε την σημαίαν της Ταξ/ρχίας υψηλά.
Αισθάνομαι υπερηφάνειαν ως Δ/τής του Λόχου, διότι οι Αξ/κοί και οι άνδρες του Λόχου επεδείξαντο ηρωισμόν και ανδρείαν απαράμιλλον.
Δύο ήσαν αι ιδέαι εκείναι αίτινες επρυτάνευον εις την ψυχήν και τον νούν των γενναίων αυτών Αξ/κών και Οπλιτών του Λόχου ότι «η Ελλάς πρέπει να γίνη μεγάλη» και ότι «το όνομα της Ταξ/ρχίας που ανήκουν πρέπει να το κρατήσουν αλώβητον». Ουδεμία λέξις, έπαινος ή αμοιβή ανταποκρίνεται εις το μεγαλείον του αφθάστου ηρωϊσμού τούτων. Αξ/κοί και οπλίται συναγωνίζονται εις ηρωισμόν και αυτοθυσίαν ο είς τον άλλον. Ο Λόχος κατά την μάχην ταύτην εξηυτέλισε τον θάνατον. Πράξεις αφθάστου ηρωισμού διαδέχονται αλλήλας και έκαστος των ανδρών του Λόχου έχει ακατάβλητον δύναμιν.
Εμπιστοσύνη απόλυτος επί την Διοίκησιν, ψυχραιμία, γενναιότης, πεποίθησις επί την νίκην, αλληλεγγύη, ηρωϊσμός και ακραιφνής Εθνικισμός είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των γενναίων αυτών πολεμιστών. Ο θαυμασμός και η ευγνωμοσύνη μου, ως Λοχαγού των, θα τους συνοδεύουσιν!
Εν ΣΤΓ 912Α τη 10/12/46
Ο
Τ.Υ.
Δ/τής του 4ου Λόχου
Σωτ. Λιαράκος
Λοχαγός