Θέμα: Συμμοριακή εκπομπή ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ
ΓΕΣ
Α΄ Β΄ Γ΄ Σ ΒΣΤ 902
ΑΣΔΣ Ελλάδος
ΑΣΔ Πελοποννήσου Φ. 10172/9/12/ΙV
7-9-48
Γεν. Επιθ. Στρατού
Α1 – Α2 Γραφείο
- Το Πολιτικόν Γραφείον του ΚΚΕ συνέταξε την 25 Αυγούστου 1948, έκθεσιν επί των επιχειρήσεων Γράμμου εις ην πειράται αφ’ ενός να δικαιολογήση την ήτταν του συμμοριακού στρατού αφ’ετέρου να εξαγάγη συμπεράσματα διά τας μελλούσας ενεργείας του.
- Από ωρισμένης πλευράς η έκθεσις αύτη παρουσιάζει ενδιαφέρον, και αξίζει να μελετηθή παρά των Διοικήσεων και των Επιτελείων.
- Η έκθεσις αύτη μετεβιβάσθη παρά συμμοριακού σταθμού την 23 ώραν της 30 Αυγούστου και κοινοποιείται ως ελήφθη.
Κ. Σ. Κ. ΔΟΒΑΣ
Ταξίαρχος
Διά την ακρίβειαν ΑΒΑΥ
Ο Τμ/ρχης Α2/ΙV
Αντ/ρχης ΝΑΤΣΙΝΑΣ ΑΛ.
΄Εναρξις 23.00 Κ. ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ
ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΓΡΑΦΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΙΣ – ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΥΜΜΟΡΙΤΩΝ
30-31/8/1948
1) Η εποποιΐα στην Βόρεια Πίνδο – Πολιτικά και στρατιωτικά συμπεράσματα και διδάγματα – Απόφαση του πολιτικού γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ). Η μάχη στη Β. Πίνδο που κράτησε απ’ τις 14 του Ιούνη ως τις 21 του Αυγούστου 1948, αγώνα που ο λαός μας διεξάγει πάνω από δύο τώρα χρόνια ενάντια στον αμερικανοαγγλικό ιμπεριαλισμό και τους μον/στες προδότες, πιασμένος μέσα στην μέγγαινα της ολόπλευρης κρίσης του ο μον/σμός ήταν υποχρεωμένος να δώση τη μάχη στη Β. Πίνδο με όλες του τις δυνάμεις για να πετύχει ένα στρατηγικό αποτέλεσμα, να εκμηδενίση όπως πίστευε τις κύριες δυνάμεις του ΑΣΕ για να μπορέσει έτσι να συντρίψει το λαϊκοαπελευθερωτικό κίνημα του λαού μας και να ολοκληρώσει τον εξανδραποδισμό του. Αυτός ήταν ο σκοπός που ο μον/σμός επεδίωκε με τη μάχη στο Σμόλικα και στο Γράμμο. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός απόβλεπε να κατοχυρώσει οριστικά την κυριαρχία του στην Ελλάδα για να τη μετατρέψει σε σίγουρο στρατιωτικοπολεμικό προγεφύρωμα στη λαϊκή δημοκρατία και το σοσιαλισμό στην Ευρώπη. Αυτά είχον οι εχθροί του.
2) Η πολιτικοστρατιωτική ηγεσία του ΔΣΕ συγκεντρώνοντας τις στρατιωτικές της εφεδρείες στο χώρο Σμόλικα-Γράμμο προκαθόριζε έτσι βασικά και το σχέδιο ενεργείας του εχθρού που ήταν υποχρεωμένος να ενεργήση με τον όγκο των δυνάμεων του. Ακριβώς στην περιοχή αυτή η βασική του ΔΣΕ καθωριζότανε με τον τρόπο αυτό ξεκάθαρα.
α) να δεσμεύσει και να φθείρει στο ανώτατο βαθμό τις Κύριες δυνάμεις του μον/σμού στη Β. Πίνδο.
β) να δώσει έτσι τη δυνατότητα στις δυνάμεις του ΔΣΕ που δρούσαν στις άλλες περιοχές και πρωταπόλα στη Θεσσαλία Ρουμέλη Πελοπόννησο και ΄Ηπειρο να αναπτύξουν στο ανώτατο όριο τις δυνάμεις και το χώρο τους δημιουργώντας κι αυτού για τον αντίπαλο καταστάσεις πιο απειλητικές απ’ αυτήν που αντιμετωπίζει στο Γράμμο.
γ) να διατηρήσει βασικά αξιώμαχες τις Κύριες δυνάμεις του ΔΣΕ που τηρήσαν στο χώρο Σμόλικα Γράμμου για να μπορέσουν στην κατάλληλη στιγμή να δράσουν και να ελιχθούν προς την κατεύθυνσιν που θα έκρινε κατάλληλη το γενικό αρχηγείον. Αυτήν την στρατηγική επιδίωξη είχε η λαϊκοδημοκρατική ηγεσία.
3) Τα αποτελέσματα της μάχης στην Β. Πίνδο δείχνουν ότι βασικά απότυχε το στρατηγικό σχέδιο των αμερικάνων και των μον/στών και εφαρμόστηκε και πέτυχε στην κύριά του γραμμή το σχέδιον του γενικού αρχηγείου του ΔΣΕ.
1) Ο εχθρός παρά το γεγονός ότι συγκέντρωσε μία υπεροχή που φθάνει το 10 προς 1 για ότι αφορά την αριθμητική δύναμη σε άνδρες και 50 προς 1 για το υλικό που χρησιμοποιήθηκε και παρά την απόλυτη κυριαρχία του στον αέρα, υπεροχή που του επέτρεψε ύστερα από 70 σχεδόν μέρες να καταλάβη τον ορεινόν Σμόλικα Γράμμο απότυχε ολοκληρωτικά στη στρατηγική επιδίωξη του να συντρίψει τις κύριες δυνάμεις του ΔΣΕ Η Κορωνίδα κατέρρευσε έπαθε στο στρατιωτικό του μια φθορά που φτάνει το 80 τα εκατό της συνολικής του δύναμης (οι πραγματικές απώλειες του ξεπερνούν τις 30 χιλιάδες) και που του απαγόρευσαν το 1948 να επαναλάβει την προσπάθειά του ενάντια στο ΔΣΕ στις διαστάσεις που πέτυχε στο Σμόλικα Γράμμο.
2) ο ΔΣΕ παρά τα λάθη που έγιναν κυρίως στον προφήτη Ηλία Πενταλόφου Παληοκρίμηνι στον Πύργο Στρατσάνης και στο Ταλίαρο, λάθη που επιτάχυνον αντίθετα προς το σχέδιο μας την προώθηση του εχθρού βασικά εφάρμωσε το σχέδιο του χωρίς τα λάθη αυτά και δίχως τον απαράδεκτο αιφνηδιασμό μας στο Κάμενικ και τον Γκόλιο στην Μπάτρα μπορούσαμε ναχουμε στο Σμόλικα Γράμμο πολύ πιο σημαντικά αποτελέσματα. Η αποφασιστική άμυνα των μαχητών μας ανάγκασε τον εχθρό ύστερα από την αρχική αποτυχία του στα δύο άκρα να αναπροσαρμώσει το σχέδιο του, να αναδιατάξει τις δυνάμεις του και να στραφεί προς το κέντρο όπου εκμεταλλεύτικαν το βασικό λάθος στη διατάξη μας την υποτίμηση του Ταλλάρου. Ο εχθρός χάρις στην αναπάντεχη γι’ αυτόν ηρωϊκή αντίσταση των ανδρών μας υποχρεώθηκε να ρίξει στη μάχη όλες τις εφεδρείες του που βασικά συγκέντρωσε απ’ όλες τις γωνιές της Ελλάδας χάρη στην τεράστια υπεροχή του και στα λάθη μας ο εχθρός προχωρούσε χωρίς όμως ούτε μια μοναδική φορά να μπορέσει να προκόψει και να εκμηδενίσει ή αιχμαλωτίσει τμήμα μας και συμπτύξη. Βασικά όλες οι κινήσεις των τμημάτων έγιναν με βάση το σχέδιο του γενικού αρχηγείου παρά το ότι ο αιφνιδιασμός στην Μπάτρα μας ανάγκασε να κάνουμε μία πρόωρη αναδιάταξη στο δεξιό και Κέντρο όμως η υποχρεωτική κίνηση μας από δεξιό και το Κέντρο με ταυτόχρονη διατήρηση των θεσεών μας στο αριστερό μας επέτρεψε να συγκεντρώσουμε τις δυνάμεις στο αριστερό και να πετύχουμε παραπλανώντας και αιφνηδιάζοντας τον εχθρικό ελιγμό της 20 προς 21 του Αυγούστου. ΄Ετσι ο ΔΣΕ έκλεισε τη μάχη στο Γράμμο όπως αυτός ήθελε. Οι κύριες δυνάμεις του διέσπασαν το εχθρικό μέτωπο και ελίχτηκαν σύμφωνα με το σχέδιο στα μετόπισθεν του και ο εχθρός τέλος χτύπησε στο κενό. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ βγήκανε από το χώρο Σμόλικα-Γράμμου συντεταγμένες. Πιο εμπειροπόλεμοι από πριν με ηθικό ανώτερο από κάθε άλλη φορά έτοιμες να πραγματοποιήσουν κάθε καινούργια αποστολή του γενικού αρχηγείου.
3) Στο διάστημα που διεξάγονταν η μάχη στην Β. Πίνδο τμήματα του Δ.Σ. πραγματοποιώντας διαταγή του Γενικού αρχηγείου αναμπήκαν στο χώρο της Ρούμελης εκμηδένησαν όλα όσα είχε πετύχει ο εχθρός με την επιχείρησή του της χαραυγής, ξανακατάλαβαν και πλάτυναν ακόμα πιο πολύ το χώρο που ο ΔΣΕ κατείχε πριν από την εκστρατεία του μον/σμού.
4) Στο ίδιο διάστημα άλλα τμήματα του ΔΣΕ αφού ελίχτηκαν στην ΄Ηπειρο και μετά πήραν μέρος στην μάχη στο Σμόλικα κινήθηκαν στο χώρο ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ όπου συνεχίζουν τη νικηφόρα δράση τους σαρώνοντας τον μον/σμόν και απελευθερώνοντας καινούργιες περιοχές.
5) Στην Πελοπόννησον η τόλμη και η μαχητικότητα του ΔΣΕ και η αδυναμία του μον/σμού που ήταν δεμένος στην Β. Πίνδο δημιουργησαν για τον εχθρόν μια από τις πιο κρίσιμες καταστάσεις που οξύνουν την πολιτική του κρίση ενώ ολόκληρες περιοχές ελευθερώνονται από το καθεστώς της εκμεταλλεύσεως και της βίας.
6) Στην ΄Ηπειρο ο ΔΣΕ δυνάμωσε και επέκτεινε τη δράση του καταφέρνοντας αδιάκοπα χτυπήματα εναντίον στο μον/σμό και ελευθέρωνε καινούργια τμήματά μας. Απ’ τα αποτελέσματα που είχε η μάχη στη Β.Πίνδο, ο μον/σμός πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένος. Πήγε να κλείση μια πληγή και άνοιξε καινούργιες χειρότερες. Και τα αποτελέσματα είναι πιο θετικά για μας και αρνητικά για τον μον/σμό αν και οι διοικήσεις των Μονάδων του ΔΣΕ στην Κεντρική και ανατολική Μακεδονία και στη Θράκη πραγματοποιώντας το καθήνον τους όπως και σ’ όλη την άλλη Ελλάδα. Ο μον/σμός στη Β. Πίνδο την έδωσε με όλες τις δυνάμεις του. Βασιλιάδες, βασίλησες, Πρωθυπουργοί, αντιπρόεδροι, Υπουργοί, Πολιτικοί αρχηγοί, Στρατηγοί ντόπιοι και ξένοι Υπουργοί και Στρατηγοί αμερικανοί και ΄Αγγλοι που ήρθαν ειδικά από την Αμερικήν και την Μέση Ανατολή όλοι βρισκόντουσαν σε αδιάκοπη επίσκεψη στο μέτωπον. Δηλώσεις, Κόντρα δηλώσεις απ’ όλες τις πλευρές κι από όλους τους επισήμους και ανεπισήμους δήλωναν και ξεδήλωναν ότι στο μέτωπον όλα πάνε καλά και η νίκη είναι σίγουρη. Τη σφραγίδα την Κορωνίδα την έβαλε ο Σοφούλης και δήλωσε ότι η μάχη της Ελλάδος τελείωσε. Αυτά είναι τά όνειρα της αντίδρασης. Η πραγματικότητα όμως είναι ολότελα διαφορετική. Στο διάστημα της μάχης της Β. Πίνδου και τώρα που τελείωσε μέσα στην μον/κή αντίδραση η ολόπλευρη κρίση της οξύνθηκε πιο πολύ. Η 4 ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ στης 28-29 του Ιούλη όταν η μάχη στη Β. Πίνδο ήταν στην εξέλιξη διαπίστωσε ότι η αποτυχία του μον/σμού στη Β. Πίνδον και η δύναμη και αντοχή του ΔΣΕ δημιούργησε στην Ελλάδα μια καινούργια κατάσταση. Σήμερα ύστερα από την μάχη στην Αθήνα και στην υπόδουλη Ελλάδα μια νέα πολιτική κατάσταση. Η θριαμβολογία έσβυσε και φαγωμάρες στην Αθήνα ξανάρχισαν.
Η Κυβερνητική κρίση υποβόσκει πάντοτε και οι αμερικανοί την συγκρατούν με τα δόντια. Η κρίση στην Αθήνα βαθαίνει και οξύνεται πάνω στην βάση της ολόπλευρης κυβερνητικής αποτυχίας. Ποτέ η οικονομική κατάσταση δεν έφτασε σε τέτοιο αδιέξοδον. Οι λαϊκές μάζες ξησηκώνονται ενάντια στον αμερικανό και το μον/μό που τόσο ξετσίπωτα όπως δείχνουν ο παρεμβατισμός των Γκρεϊντυ και Γκλέϋ και οι δηλώσεις του Σοφούλη για τα μεροκάματα και τους μισθούς όπου κόβουν το ψωμί και τη ζωή ένα καινούργιο μαζικό απεργιακό κίνημα ξεσπά. Οι λαϊκές μάζες παίρνουν θάρρος από την εποποΐα του ΔΣΕ στο Γράμμο.
β) Η απομόνωση και αποξένωση του μον/σμού από το λαό πλαταίνει και αυτό κάνει τη θέση της αντίδρασης πιο δύσκολη, βαθαίνει την πολιτική κρίση τις λίγες μόλις μέρες ύστερα απ’ το ψευτοθρίαμβο στο Γράμμο ο Τσαλδάρης και οι Κυβερνητικοί ξεσπαθώνουν ενάντια στους συνοδοιπόρους όπως τους ονομάζουν της ανταρσίας που υποσκάπτουν το ηθικό της αντιδράσεως και κάνουν να εκμηδενίσουν, λέει η Κυβέρνησις, αποτελέσματα της ψευτοκυβέρνησης, γιατί βλέπουν την αλήθεια και το αδιέξοδο όπου οδηγεί η Κυβερνητική πολιτική. Ο Βενιζέλος ζητά να διαλυθεί το Κυβερνητικό συγκρότημα και ο Ζέρβας ξανά πάλι Κυβέρνηση εθνικού συνασπισμού. Η αποτυχία στη Β. Πίνδο οξύνει και τη στρατιωτική κρίση.
γ) Η μον/κη στρατ/κή ηγεσία πελάγωσε και για να κοιμήση τον κοσμάκι εξοντώνει κάθε μέρα το ΔΕΣ στην πραγματικότητα δεν ξέρει σήμερα που να πρωτοστραφή να συνεχίσει την εκστρατεία στη Β. Ελλάδα όπου ουσιαστικά απ’ την στρατιωτικοπολιτική πλευρά το πρόβλημα για το μον/σμό παραμένει το ίδιο όπως ήταν στις 14 του Ιούνη 1948 είτε να καταπιαστεί με τη θεσσαλία ή τη Ρούμελη την ΄Ηπειρο ή την Πελοπόννησο όπου η πολιτική ανάγκη και ο τοπικιστικός παληοκοματισμός τον αναγκάζει να σκορπά τις δυνάμεις του. Αυτή η αδυναμία δυναμώνει τη σύγχυση μέσα στην αντίδραση.
δ) Πάνω στη βάσει αυτή το μον/κό στρατόπεδο παρουσιάζει σήμερα περισσότερο από πριν έκδηλα σημάδια από φυσική και ψυχική κούραση και ηθική κατάπτωση ιδιαίτερα το ηθικό μέσα στο μον/κό στρατό είναι σοβαρά πεσμένο. Ο κόσμος ζητά ειρήνη και ησυχία και αυτό υποσκάπτει τη θέση της αμερικανοκρατίας και του μον/σμού. Για να συγκαλύψουν την στρατιωτική αποτυχία μον/στές και αμερικανοί άρχησαν μία συκοφαντική εκστρατεία για να κερδίσουν με την διπλωματία και όσα μπορέσουν με τον πόλεμο. Ουρλιάζουν ότι οι δυνάμεις του ΔΣΕ στην Αλβανία, ότι βορεινοί γείτονες μας βοηθούν με όπλα άνδρες και πολεμοφόδια το στρατό μας ότι πρέπει να επέμβουν πιο ενεργά οι ιμπεριαλιστές και ο ΜΣΕ. Οι μον/στες και οι αμερικανοί βλέποντας ότι τα σχέδια τους αποτυγχάνουν χάρις στον ηρωϊκό αγώνα του ΔΣΕ πάνε να κινητοποιήσουν με όλες τις ψεύτικες απάτες και συκοφαντίες που τους εμπνέει η λύσα τους, να ξεσηκώσουν την παγκοσμία και να κερδίσουν το παιχνίδι τους στη γενική συνέλευση του ΟΝΕ πάνε δηλαδή να προκαλέσουν διεθνή επέμβαση στην Ελλάδα στα Βαλκάνια και την νοτιοανατολική Ευρώπη. Ο μον/σμός προδίνει και ξεπουλά ακόμα ξετσίπωτα την Ελλάδα και το λαό για να διατηρήσει το ματοβαμένο πλουτοκρατικό καθεστώς και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός πιστεύει πως έτσι καταφέρνει αυτό που του εχάλασε και του χαλάει ο ΔΣΕ με τον αγώνα του, να κάνει οριστικά την Ελλάδα αποικία του και στρατιωτικό πολεμικό του προγεφύρωμα ενάντια στην δημοκρατική λαϊκοδημοκρατία και σοσιαλιστική Ευρώπη. Με την πολιτκή του ο μον/σμός δείχει για μία ακόμη φορά ότι ο μον/σμός καταστροφές συσσωρεύει ολόγυρά του. Και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός κάνει όλα όσα μπορεί για να τον συγκρατήσει γιατί μόνον έτσι μπορεί να πραγματοποιήσει τα σχέδια του. Όμως η αντίδραση απ’ την ιδία της την πολιτική χαντακώνεται κάθε μέρα και περισσότερο.
Τα γεγονότα επιβεβαιώνουν ότι παραμένει σωστή η διαπίστωση της 4ης ολομελείας της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Σήμερα το τέλος του μον/σμού είναι πιο κοντά από κάθε άλλη φορά φτάνει ο κάθε ΄Ελληνας να κάνει ακέραιο το καθήκον του απέναντι της πατρίδας. Απ’ την μάχη στη Β. Πίνδο ο ΔΣΕ βγήκε πιο γερός και το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα στη χώρα μας με περισσότερη πεποίθηση στη νίκη. Το γεγονός και μόνο ότι ο ΔΣΕ για πρώτη φορά έδωσε από παράταξη μάχη μπόρεσε ν’ αντιμετωπίσει κοντά 70 ημέρες ένα πολλαπλάσιο εχθρό και πέτυχε στο τέλος να ελιχθή με τις κύριες δυνάμεις του πίσω στην εχθρική διάταξη, δείχνει πόσο άνδρωσε και ωρίμασε και αυτόν και τον ίδιον τον σηκώνει πιο ψηλά του αυξάνει την αυτοπεποίθηση του και μεγαλώνει την πίστη του λαού. Το καθήκον που μπαίνει τώρα στο πεδίο της οργανώσεως και του δυναμώματος του ΔΣΕ είανι να πραγματοποιηθούν τα καθήκοντα που έβαλε πριν ένα μήνα η ολομέλεια της Κ.Ε. και να αφομοιωθεί δημιουργικά η πλούσια πείρα της μάχης στη Β.Πίνδο. Ιδιαίτερα πρέπει να προσέχουν τα παρακάτω:
α) Υποτιμήθηκε απαράδεχτα απ’ τα πάνω μέχρι τα κάτω το ζήτημα τόσο της επιχειρησιακής όσο και της ταχτικής εφεδρείας. ΄Ετσι σε κρίσιμες στιγμές όταν ο εχθρός έκανε διείσδυση δεν διαθέταμε εφεδρείες για να τον χτυπήσουμε στη κίνηση του πλευρικά και για να τον ανατρέψουμε και εκμηδενίσουμε τα τμήματά του που έκαναν την κίνηση. Το ζήτημα αυτό έχει πρωταρχική σημασία και πρέπει η κάθε διοίκηση απ’ τα πάνω ως τα κάτω να το λύση μια για πάντα. Το Πολιτικόν Γραφείον διαπιστώνει ότι μια σοβαρή όχι όμως και ανυπέρβλητη δυσκολία στον τομέα των εφεδρειών, απετέλεσε το γεγονός ότι ο μον/σμός διαθέτει δεκαπλάσιες δυνάμεις και έριξε στη μάχη μεγάλους όγκους πράγμα που συχνά ανάγκαζε τις διοικήσεις να βιάζονται στη διάθεση και του τελευταίου μαχητή. Στο ζήτημα της ανεπαρκείας των εφεδρείων μας αποφασιστική επίδραση είχε το ότι οι κομματικές οργανώσεις δεν έκαναν στις πόλεις το καθήκον τους για να δυναμώσουν αριθμητικά το ΔΣΕ και ότι τα αρχηγεία δεν εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους προς το Γ. Αρχηγείο για ότι αφορά τις εφεδρείες.
β) Το σχέδιο του Γεν. Αρχηγείου για την αντιμετώπιση του εχθρού άφηνε στην διάταξη των δυνάμεων ΔΣΕ σοβαρό κενό ιδιαίτερα στον τομέα του Τάλλαρου ακόμα δεν είχε το Γεν. Αρχηγείο πιο ζωντανή και άμεση παρακολούθηση και αντίληψη της κατάστασης και μια γόνιμη και στενή συνεργασία με τα ανώτερα στελέχη και διοικήσεις που διήυθυναν τους τομείς των επιχειρήσεων. Χρειάζεται στο μέλλον μια πιο επιστημονική επιτελική μελέτη και μοντάρισμα για την κάθε επιχείρηση. Η διαπίστωση της 4 ολομελείας έχουν πάντα άμεση και έγκαιρη αντίληψη για την κατάσταση στους κατωτέρους κρίκους και στη βάση και ότι καθυστερεί επικίνδυνα η οργάνωση του ελέγχου για την γρήγορη και αποτελεσματική εφαρμογή των αποφάσεων που κάθε φορά παίρνουνται. Πρέπει τώρα να προσεχτή περισσότερο ιδιαίτερα απ’ τους πολιτικούς επιτρόπους και τις κομματικές οργανώσεις για να ξεπεραστούν συστηματικά και επίμονα όλες οι αδυναμίες στον τομέα αυτό. Η ολομέλεια καθόρισε ακόμα ότι σ’ αυτό θα συντελέση η πιο στενή επαφή και συνεργασία των πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών σ’ όλη την κλίμακα η πιο στενή και τακτική επικοινωνία των των επάνω προς τα κάτω.
γ) Στο πεδίο της Τακτικής το βασικό δίδαγμα που μας δείχνει η μάχη στη Β. Πίνδο είναι το παρακάτω. Αντιμετωπίζοντας τον αντίπαλο με την τακτική της ενεργητικής άμυνας περιοριστήκαμε κυρίως στις κατά μέτωπον αντενέργειες όταν ο εχθρός επιτεθόταν ενάντια στις θέσεις μας, με το πεζικό του. ΄Ελλειψε απ’ την τακτική αυτή το κτύπημα του εχθρού στην κίνησή του στα πλευρά και τα μετόπισθέν του,. Ένα βασικό στοιχείο στην τακτική μας σαν στρατός Λαϊκοαπελευθερωτικός πρέπει νάναι όταν κτυπάμε ή αντιμετωπίζουμε τον εχθρό να τον απασχολούμε ταυτόχρονα αδιάκοπα και έντονα την κάθε του ενέργεια στα πλευρά και τα μετόπισθέν του, μέρα και νύχτα στις συγκοινωνίες στον εφοδιασμό του στις συνδέσεις του. Απασχολημένοι με την κυρία προσπάθειαστη μάχη της Β. Πίνδου χαλαρώσαμε και παραμελήσαμε στο διάστημα αυτό και στα άμεσα μετόπισθεν του εχθρού τον ναρκοπόλεμο την δράση των σαμποριστών και των ελευθέρων σκοπευτών.
Στον τομέα αυτό κάναμε πολύ λιγότερα απ’ ότι μπορούσαμε, κάναμε πολύ λιγώτερα από άλλες φορές – Διδάγματα στον τομέα αυτόν πρέπει να βγάλουν όλοι οι Διοικηταί και πολιτικοί επίτροποι και να πάρουν όλα τα μέτρα διά να διορθώσουν τις ελλείψεις και παραλήψεις που παρουσιάσαμε στο ζήτημα αυτό, σ’ όλο το διάστημα που κράτησε η μάχη του Γράμμου στην Μακεδονία στη Β. Πίνδο πρέπει να προστεθούν και τα παρακάτω.
α) Δεν υπήρχε γενικό σχέδιο οχύρωσης. Δεν εξασφαλίστηκαν τα υλικά μέσα (Κασμάδες, φτιάρια, πριόνια κ.λ.π.) και δεν κινητοποιήθηκαν οι ανθρώπινες δυνάμεις σχεδιασμένα και να γίνουν όλα όσα ήταν μπροστά. Υποτιμήθηκε η σημασία της οχύρωσης και απ’ τα πάνω και απ’ τα κάτω.
β) Πάθαμε αδικαιολόγητα από έλλειψη επαγρύπνισης από διοικητές και πολιτικούς επιτρόπους αιφνιδιασμούς που διά την όλη μάχη σοβαρές τακτικές συνέπειες, ιδαίτερη σημασία, είχε στον τομέα Ταλλάρου το Κάμενικ Γκόλιο και στην Μπάτρα.
γ) Βασικές αδυναμίες με όλες τις σχετικές συνέπειες παρουσίαζαν στις μεταβιβάσεις πληροφοριών και ανιχνεύσεις για τις προθέσεις και κινήσεις του εχθρού. Οι υπεύθυνοι πρέπει να βγάλουν απ’ τη διαπίστωση αυτή όλα τα αναγκαία συμπεράσματα για να διορθώσουν ριζικά την κατάσταση στον τομέα αυτό.
δ) Παρουσιάστηκαν περιπτώσεις παράβασης διαταγών χωρίς να χτυπηθούν αποτελεσματικά. Η πιο σοβαρή περίπτωση παρουσιάστηκε στο αρχηγείο Δ.Σ. όταν πραγματοποιήθηκε ο ελιγμός των δυνάμεών του στις 20 προς 21 Αυγούστου 1948.
ε) Παρά την σχετική βελτίωση παρατηρήθηκε μία γενική υποτίμηση είτε και άγνοια για την σημασία που έχει η διαφωτιστική δουλειά μέσα στο μον/κό στρατό, τις δυνατότητες που δίνονται στον τομέα αυτό δεν τις εκμεταλευτήκαμε αλλά σε πολύ μικρό βαθμό.
Το Πολ. Γραφείον της Κ.Ε. του ΚΚΕ βγάζοντας το πιο πάνω συμπέρασμα διαπιστώνει:
α) Για να αποσπαστή η εποπτεία της κατάστασης από την ενεργό δράση του Δ.Σ. επιβάλλεται μία σοβαρή απλοποίηση του όλου μηχανισμού.
Να καταπολεμηθή η γραφειοκρατία και εξασφαλιστή η άμεσος και ζωντανή πλευρά του στρατού στην διεύθυνση των επιχειρήσεων.
β) Να εξασφαλισθή ο αποτελεσματικός έλεγχος για να εφαρμόζωνται γρήγορα και δημιουργικά οι αποφάσεις που κάθε φορά πέρνωνται σε όλους τους κρίκους και σε όλους τους τομείς.
Οι πολιτικοί επίτροποι πρέπει να ρίχνωνται αυτοί στην κύρια ευθύνη στο ζήτημα αυτό όντως και εδώ οι πιο γόνιμοι βοηθοί του διοικητού τους επειδή με το ζήτημα του ελέγχου για να εφαρμώζονται οι αποφάσεις, το Π.Γ. έχει απασχοληθεί επανειλημμένως χωρίς να’ χουμε τώρα βελτίωση ουσιαστική επιβάλλεται η κατάσταση να διορθωθή σύντομα και θετικά.
γ) Για να εξασφαλιστή μια πιο κολλεχτιβιτική κατάσταση και διοίκηση που θα εφαρμόζει την γενική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία στο Δ. Σ.Ε. και θάχη την άμεση εποπτεία και ευθύνη γι’ αυτό το πράγμα το Π. Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ συσταίνει να δημιουργηθή πολεμικό συμβούλιο του Δ.Σ. Στο Σμόλικα γίνηκε μία καταμέτρηση του Δ.Σ. Οι ηρωικοί μαχητές μας ούτε τον αναγκαίον οπλισμόν είχαν ούτε την καλή διατροφή και υπόδηση και αναμετρήθηκαν με τις πολλαπλάσιες δυνάμεις του μον/σμού που είχε όχι μόνο την απεριόριστη υλική ενίσχυση όλες τις τεχνικές συμβουλές απ’ τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό μα και την άμεση στρατιωτική βοήθεια και στην επιχείρηση της Β. Πίνδου πήραν μέρος εκατοντάδες Αμερικανοί και ΄Αγγλοι Αξ/κοί. Στην πολιτική και στρατιωτική κατάσταση είναι για μας πιο καλοί.
Η ολομέλεια του ΚΚΕ διακήρυξε ότι οι κομμουνισταί πρέπει να καταλάβουν ότι η μάχη στην Πίνδο πρέπει να κερδιθεί τόσο στο Γράμμο και στο Σμόλικα όσο και παντού όπου πολεμά τμήμα ή Μονάδα του ΔΣΕ. Παντού όπου υπάρχει δημοκρατικός πολίτης και κομμουνιστής. Στην Αθήνα, στον Πειραιά, στην Θεσσαλονίκη στην κάθε γωνιά της χώρας. Παντού όπου αναπνέει από ελεύθερον αέρα πατριώτης και πατριώτισσα. Οι μαχητές της Β. Πίνδου έκαναν ακέραιο το καθήκον τους. Οι διοικητές της Κ.Ε. οι πολιτικοί και Αξκοί που πολεμάνε με ηρωισμό και μυαλό φάνηκαν άξιοι της αποστολής των. ΄Ετσι χρειάζεται να αφομοιώσουμε και να αξιοποιήσουμε όλη την πείρα και τα διδάγματα απ’ την Β. Πίνδο και περισσότερο από κάθε άλλη χώρα την επίθεση, την αδιάκοπον κίνησιν και δράσιν να την κάνουμε σημαία μας σε όλη την Ελλάδα για όλους όσους πιστεύουν στο λαό και στη δημοκρατία στις πόλεις, στους κάμπους και στα βουνά. Στις 28-29 του Ιούλη 1948 η ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ έκανε τη διακήρυξη στο Γράμμο “ο ΔΣΕ ανοίγει τον τάφο του μοναρχοφασισμού και της ξένης κατοχής”. ΄Ολοι στις επάλξεις για να τους συντρίψουμε αυτό παραμένει για σύνθημά μας. Αποφασιστικό βήμα στην πραγματοποίησή του θα κάνουμε όταν ξεριζώσουμε τους δισταγμούς και την πουριτανιστική συνθηκολόγηση παντού όπου παρουσιάζεται και εκδηλώνεται. Μέσα στη φωτιά της μάχης στην Β. Πίνδο το στρατόπεδό μας σταμάτησε πιά να χύνη αίμα και δεν διστάζει να επαναλάβη ότι δεχόταν μία έντιμη δημοκρατική συνεννόηση που θα εξησφάλιζε το λαό και στον τόπο την ησυχία και την ειρήνη.
Τότε οι πλουτοκράται της Αθήνας είπαν «αυτό είναι αδυναμία μας» και συνέχισαν να παχαίνουν μαζί με τους Αμερικάνους. Η ζωή απέδειξε για μία ακόμη φορά τα αντίθετα. Ο ΔΣΕ τους χάλασε τα σχέδια και απ’ την δοκιμασία του Σμόλικα και στο Γράμμο βγήκε ένα μπόι πιο αντριωμένο. Η ατράνταχτη πίστη στον αγώνα και η αποφασιστικότητα στη νίκη για μία ακόμη φορά διακηρύττουμε. Θέλουμε ανεξαρτησία και δημοκρατία.
Θέλουμε ειρήνη και ησυχία.
Δεχόμαστε κάθε έντιμη δημοκρατική συνεννόηση, εξυπηρετούμε μόνο το καλό του λαού και της πατρίδος δίνουμε το χέρι σε όλους που πιστεύουν στο λαό στη δημοκρατία, στην ανεξαρτησία και στην ειρήνη. Δύναμή μας είναι η εμπιστοσύνη του Λαού και σύνθημά μας μέχρις ότου βρεθή το δίκαιο παραμένει όλοι στ’ άρματα όλοι για τη νίκη.
25 Αυγούστου 1948
Το Πολιτικό Γραφείο της Κ.Ε. του Κ.Κ.
Ωρα 10.30΄
ΝΕΕΣ ΕΝΔΟΞΕΣ ΝΙΚΕΣ ΤΟΥ ΔΣΕ
ΘΑΝΑΣΙΜΗ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑ ΤΟΥ ΜΟΝ/ΣΜΟΥ
ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΓΡΑΜΜΟΥΣ-ΒΙΤΣΙ-ΜΟΥΡΓΚΑΝΑ
ΟΛΟΚΛΗΡΕΣ ΤΑΞΙΑΡΧΙΕΣ ΔΙΑΛΥΟΝΤΑΙ
Το ανακοινωθέν του Γεν. Αρχηγείου του ΔΣΕ της 9-9-48 για τις επιχειρήσεις στο Βίτσι:
«…… Συνολικά στο 15ήμερο διάστημα από 24 Αυγούστου μέχρι 9 Σεπτέμβρη τα τμήματα του ΔΣΕ περιοχής Βίτσι προξένησαν στον εχθρό απώλειες:
Ν ε κ ρ ο ί 917
Τ ρ α υ μ α τ ί ε ς 3.180
Α ι χ μ ά λ ω τ ο ι 48
Λιποτάχτησαν στο εσωτερικό της χώρας 250
ΣΥΝΟΛΟ 4.395
ΚΑΤΕΣΤΡΑΦΗΣΑΝ Τανκς 12
ΚΑΤΕΡΙΦΘΗΣΑΝ Αεροπλάνα 5
ΚΥΡΙΕΥΤΗΚΑΝ Πλούσια λάφυρα.
Το ανακοινωθέν του Γ.Α. του ΔΣΕ στις 13-9-48 αναφέρει πως τράπηκαν σε άτακτη φυγή οι 73η, 22η, 3η ορεινές ταξιαρχίες και τμήματα της 45ης, αφού εγκατέλειψε ολόκληρο τον οπλισμό και τους εφοδιασμούς τους και συνεχίζει:
«…. Το πρωί της 13 Σεπτέμβρη ύστερα από συνεχή αγώνα 80 ωρών τα τμήματά μας κατέλαβαν ολόκληρο τον ορεινό όγκο Ραμπατίνα, Μεστίνα, Φούτσι, ΄Ορλοβο και έχουν τον τομέα Δενδροχωρίου προς την κατεύθυνσι Καστοριάς. Με τις παραπάνω επιχειρήσεις από 9 έως 13 Σεπτέμβρη ο ΔΣΕ έθεσε εκτός μάχης το μεγαλύτερο μέρος της 15 μον/κής μεραρχίας, δηλαδή τις 73η, 22η και 3η ορεινή ταξιαρχίες. Στη διάρκεια των επιχειρήσεων αυτών τα τμήματά μας προξένησαν στον εχθρό τις παρακάτω απώλειες:
ΝΕΚΡΟΙ Αξιωματικοί και Στρατ. 565
Ανάμεσά τους ο Ταξίαρχος της 22ας ταξιαρχίας
ΤΡΑΥΜΑΤΙΕΣ ΑΞΚΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤ. 1900
ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ 268
ΑΥΤΟΜΟΛΟΙ 21
ΛΙΠΟΤΑΧΤΕΣ που σκόρπισαν στην περιοχή
Καστοριάς-Κοζάνης προς τα χωριά τους 500
ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΩΛΕΙΩΝ 3.254
ΛΑΦΥΡΑ που πήραν τα τμήματα
ΑΣΥΡΜΑΤΟΙ διαφόρων τύπων 35
ΟΜΑΔΙΚΟΙ ΟΛΜΟΙ 43
ΠΟΛ/ΛΑ Βιγκερς και ΜΠΡΕΝ 30
ΟΠΛΟΠΟΛΥΒΟΛΑ 150
ΑΤΟΜΙΚΑ ΟΠΛΑ 1500
ΗΜΙΑΥΤΟΜΑΤΑ 180
ΑΓΓΛΙΚΕΣ ΣΦΑΙΡΕΣ 5.000.000
(πέντε εκατομμύρια)
Κυριεύθηκαν δύο αποθήκες του εχθρού. Τα είδη στρατοπεδείας, ιματισμού, Υγειονομ. υλικό κ.λ.π. ξεπερνούν τα 1000 φορτώματα. Μέσα σ’ αυτά περιλαμβάνονται:
Κ ο υ β έ ρ τ ε ς 2.500
Χ λ α ί ν ε ς 800
Α δ ι ά β ρ ο χ α 700
Α ν τ ί σ κ η ν α 1000
Το ίδιο ανακοινωθέν προσθέτει ότι στον τομέα ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ Ηπείρου ανατράπηκαν όλες οι επιθέσεις του εχθρού που κυνηγήθηκε ως τις βάσεις του.
«…. Το σύνολο των απωλειών του εχθρού στο διάστημα από 6 μέχρι μέχρι 11 του Σεπτέμβρη στον τομέα Μουργκάνας είναι:
Ν ε κ ρ ο ί κ α ι τ ρ α υ μ α τ ί ε ς 1022
ΟΛΟΙ ΣΤΑ ΑΡΜΑΤΑ ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ
13-9-48 Σ. Δ/σης ΓΕΝΙΚΟΥ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ
Στρατηγός ΜΑΡΚΟΣ
Μαννάδες, Αδερφάδες, Γυναίκες.
΄Εκδοση «ΜΩΡΗΑ» Διαμαρτυρηθείτε ενάντια στους δολοφόνους των παιδιών σας.
Απαιτείστε να γυρίσουν στα σπήτια σας. Σώστε τα παιδιά σας από το μακελειό του
πολέμου. ΔΣΕ.
ΠΑΡΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΝΑΡΧΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ. ΣΚΟΤΩΝΟΝΤΑΙ ΤΣΑΜΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΚΡΑΤΙΑ και τους ΠΛΟΥΤΟΚΡΑΤΕΣ
Διά την ακρίβειαν της Αντιγραφής
Τρίπολις τη 27-9-1948
Το
Γραφείον Δημ. Ασφαλείας
Τ.Σ.
Θεματα Στρατιωτικης Ιστοριας 