ΕΚΘΕΣΙΣ
ΧV ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΛΙ ΜΑΔΙ ΜΠΟΥΤΣΙ
(29 Αυγούστου – 12 Σ/βρίου)
ΣΚΟΠΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Διά της υπ’ αριθ. Α.Α.Π. 939/22.848 Δ/γής ΣΣ. Ούτω καθωρίζετο ο σκοπός των Επιχειρήσεων διά την XV Mεραρχίαν “Εκαθάρισις περιοχής ΒΙΤΣΙ”.
Ι. ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΑ ΜΕΣΑ
Από 22 Αυγούστου
ι) 45 Ταξιαρχία (57, 572, 573 Τάγματα) εκ περιοχής ΑΜΜΟΥΛΑΣ-ΑΛΕΒΙΤΣΑ – ΨΩΡΙΑΡΙΚΑ εις περιοχήν ΦΑΛΤΣΑΤΑΣ – ΟΙΝΟΗΣ – ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ – ΑΓ.ΚΥΡΙΑΚΗ – ΔΕΝΔΡΟΧΩΡΙ.
Τελική συγκέντρωσις την 23-24 Αυγούστου.
ιι) 73 Ταξιαρχία (574, 575, 591 Τάγματα) εκ περιοχής ΤΑΜΠΟΥΡΙ (Ν.1731) ΠΑΝΑΓΙΑ (Ν.1833) ΑΓ. ΖΑΧΑΡΙΑΣ (Ν.1232) ΦΟΥΣΑ (Ν.105355) εις περιοχήν ΕΒΡΑΙΟΥ ΚΕΦΑΛΗ (Ν.3745) ΚΟΡΟΜΗΛΙΑ (Ν.390435) ΛΕΥΚΗ (Ν.4142) ΜΠΙΚΟΒΙΤΣ (Ν.460505).
Τελική συγκέντρωσις την 24 Αυγούστου.
ιιι) 61 Ταξιαρχία (Επιτελείον 117 και 614 τάγματα).
Εκ περιοχής ΨΩΡΙΑΡΙΚΑ (Ν.1436) εις την περιοχήν ΦΛΩΡΙΝΗΣ.
Ολική συγκέντρωσις την 27-28 Αυγούστου εις περιοχήν ΦΛΩΡΙΝΗΣ με το Επιτελείον Ταξιαρχίας και 117 και 619 ταγμάτων, όπερ ευρίσκετο εις Φλώρινα.
Το 614 Τάγμα διετέθη εις 53 Ταξιαρχία από 26 Αυγούστου.
ιν) 53 Ταξιαρχία (593, 601 Τάγματα) εκ περιοχής Κυψέλης – Κοτύλης εις περιοχήν ΜΕΛΙΣΣΟΤΟΠΟΣ-ΒΕΡΜΠΙΣΤΑ.
Τελική συγκέντρωσις την 22-23 Αυγούστου κατά την διάρκειαν επιχειρήσεων (26 Αυγούστου) ενισχύθη διά του 614 Τάγματος της 61 Ταξιαρχίας αντί του 593 κριθέντος ακαταλλήλου δι’ επιχειρήσεις.
3η Ορεινή Ταξιαρχία (501, 502 Τάγματα) εκ της περιοχής ΓΛΥΚΟΝΕΡΙ εις την περιοχήν ΚΑΣΤΟΡΙΑ-ΜΠΙΚΟΒΙΚ (501, 502) και εις περιοχήν Φλωρίνης το 503 Τάγμα.
Τελική συγκέντρωσις των μεν 501, 502 εις περιοχήν ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ την 1 Σ/βρίου του δε 503 εις περιοχήν Φλωρίνης 29 Αυγούστου.
22 Ταξιαρχία (508 και 509 Τάγματα) εκ περιοχής ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΥ εις περιοχήν Καστοριάς την 1 Σ/βρίου.
Τελική συγκέντρωσις εις περιοχήν ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑΣ την 1 Σ/βρίου.
ΙΙ. ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ Δ/ΣΕΩΣ
α) Υπό του ΣΣ είχεν οργανωθή από 22 Αυγούστου εις περιοχήν Φλωρίνης τακτικόν Συγκρότημα υπό Ταξίαρχον Μπομπορίδην υπό το οποίον είχον υπαχθή αι εις περιοχήν Φλωρίνης συγκεντρωμέναι Μονάδες (33 Ταξιαρχία-61 Ταξιαρχία).
Ούτω πλέον διά τας επιχειρήσεις ΒΙΤΣΙ υπάρχουν:
ι) Εις περιοχήν Καστορίας το Επιτελείον της ΧV Μεραρχίας έχον υπό τας αμέσως διαταγάς του εις την περιοχήν ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ.
Διά μεν τας επιχειρήσεις κατά ΜΑΛΙ-ΜΑΔΙ-ΜΠΟΥΤΣΙ
α) από 24-2 Σ/βρίου τας 45, 73 Ταξιαρχίας,
β) από 3 Σ/βρίου την 3 Ταξιαρχία (501, 502 Τάγματα) και
γ) από 3 Σ/βρίου την 22 Ταξιαρχίαν (508, 509 Τάγματα).
Διά δε τας επιχειρήσεις προς ΒΙΤΣΙ την 53 Ταξιαρχίαν (614 και 601 Τάγματα).
ιι) Εκ την περιοχήν της Φλωρίνης από 22 Αυγούστου το Τακτικόν Συγκρότημα Ταξιάρχου Μπουμπορίδου Η. με τας 33 Ταξ. (518, 519 και 503) και 62 (117, 619 και 603 Τάγματα).
β) Κινήσεις Στρατηγού Δ/τού Μεραρχίας.
Ανάληψις Δ/σεως την 25 Αυγούστου. Μετάβασιν εις Φλώριναν δι’ αναγνώρισην 25 Αυγούστου και επάνοδον αυθημερόν.
Μετάβασις εις Φλώρινα μετά Δ/τού Μονάδων 62 Ταξιαρχίας και επάνοδος αυθημερόν, 26 Αυγούστου.
Μετάβασις εις Φλώριναν δι’ επιχειρήσεις 29 Αυγούστου.
Επάνοδος εις Καστοριάν και αυθημερόν αναχώρισις διά Φλώριναν, 1 Σ/βρίου.
Επιστροφή οριστική εις Καστοριάν και ανάληψιν Διευθύνσεως επιχειρήσεων περιοχής Καστοριάς.
ΙΙΙ. ΣΧΕΔΙΟΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Σκοπός
Πρώτη Φάσις
Κατάληψις του ορεινού όγκου ΜΑΛΙ ΜΑΔΙ (Ν.335522) – ΜΠΟΥΤΣΙ (Ν.360560) προς αποκοπήν επικοινωνιών Συμμοριακών Δυνάμεων μετά της Αλβανίας και δημιουργίαν ευνοϊκών βάσεων δι’ ενέργειαν προς Βορράν.
Ταυτοχρόνως κατάληψις της περιοχής ΒΙΤΣΙ (Ν.5755) – ΚΟΥΛΑ (Ν.55588) – ΓΚΛΑΒΑΤΑ (Ν.5757) – ΜΑΝΙΤΟΡΕΤΣ (Ν.5254).
Δευτέρα Φάσις
Συνέχισις περαιτέρω ενεργειών προς ολοκλήρωσιν εκκαθαρίσεως ΒΙΤΣΙ δι’ ενεργείας και εκ της κατευθύνσεως Φλωρίνης προς Δυσμάς και επί των διμιουργηθησομένων ανωτέρω ευνοϊκών βάσεων (ΜΑΛΙ-ΜΑΔΙ -ΜΠΟΥΤΣΙ και περιοχήν ΒΙΤΣΙ).
Μετά την πλήρη εκκαθάρισιν εδραίωσιν επί ζωτικών σημείων τούτου δι’ απαραιτήτων δυνάμεων και μέσων προς εξερεύνησιν περιοχής και απαγόρευσις πάσης επικοινωνίας μετά των ομόρων Κρατών.
Ε λ ι γ μ ό ς
Ο σκοπός των επιχειρήσεων ΝΙΤΣΙ θα επιτυγχάνετο:
α) Δι’ ενεργείας διά της 45 Ταξιαρχίας εν τη γενική κατευθύνσει ΦΛΑΤΣΑΤΑ (Ν.2945) – υψ.1030 (Ν.3046) – ΜΑΛΙ ΜΑΔΙ Πυραμίς υψ. 1776 (Ν.353564) κατάληψιν τελικώς ΣΑΜΟΒΙΚΑ -ΓΚΡΕΚΑ (Ν.330543) – Πυραμίς υψ. 1776 (Ν.353564).
Εκείθεν ετοιμότης ενεργείας προς Βάρμπα (Ν.343607) προς απαγόρευσιν πάσης διαφυγής συμμοριτών προς Αλβανίαν.
β) Δι’ ενεργείας διά της 73 Ταξιαρχίας εν τη γενική κατευθύνσει ΚΟΡΟΜΗΛΙΑ (Ν.390435) – ΟΡΛΟΒΟ (Ν.375500) – ΡΑΜΠΑΤΙΝΑ (Ν.3753) -ΜΠΟΥΤΣΙ (Ν.3656) προς κατάληψιν τελικώς του κόμβου ΜΠΟΥΤΣΙ και ΓΙΑΜΑΤΑΣ (Ν.4156) ιππαστί επί του Αλιάκμονος Ποταμού.
Μετά κατάληψιν ΜΠΟΥΤΣΙ-ΓΙΑΜΜΑΤΑ ταχεία ενέργεια προς υψ. 1707 (Ν.432603) και εν συνεχεία προς υψ. Τσούκα 1679 (Ν.454640) προς συνενόησιν μετά Ν.Α. κινουμένων δυνάμεων περιοχής ΒΙΤΣΙ και τοιούτων περιοχής Φλωρίνης προς Ν.Δ.
γ) Διά ενεργείας 53 ταξιαρχίας εν τη γενική κατευθύνσει κατά μήκος της κορυφογραμμής του όρους Βέρνου από Κλειδούρας (Ν.6342) – ΒΙΤΣΙ (Ν.755) – Βίγλα (Ν.4967) με σκοπόν:
-Την απαγόρευσιν εις τας εις περιοχήν ΒΙΤΣΙ συμμοριακάς δυνάμεις να διαρεύσωσι προς Ανατολάς (Καϊμακτσαλάν-Βέρμιον-Σινιάτσικον).
-Των συμπιέσεων τούτων προς την περιοχήν της Λίμνης Μικράς Πρέσπας όπου και να επιζητηθή η συντριβή των.
δ) Δι’ ενεργείας του Τακτικού Συγκροτήματος Ταξιάρχου Μπουμπορίδου Η.33 Ταξιαρχία (518, 519, 503) και 61 Ταξιαρχία (619, 117, 603 Τάγματα).
Το συγκρότημα τούτο διά της υπ’ αριθ. Α.Π.4009/26.8.48 Δ/γής Μεραρχίας καθωρίζετο να ενεργήση εν τη γενική κατευθύνσει Φλώρινα -Αυχήν Πισοδερίου Μπέλα-Βόδα (Ν.4373)-Λαιμός (Ν.3877) προς τον σκοπόν όπως α) απαγορεύσει την διαφυγήν των Συμμοριτών συμπιεζομένων από Νότου και Νοτιοανατολικώς προς Καϊμακτσαλάν, β) διά της ταχείας καταλήψεως της χερσονήσου Λαιμός (Ν.3637) να απαγορεύση την διαφυγήν των συμμοριτών Δυτικώς της Λίμνης 13προς Αλβανίαν και γ) Να συμβάλη μετά την επιτυχίαν των άνω εις την συντριβήν των συμμοριτών συμπιεζομένων εκ Ν. και Ν.Α.
Η ως άνω αποστολή του Συγκροτήματος δεν εξετελέσθη λόγω της μη ευνοϊκής εξελίξεως των από 2-3 Αυγούστου αρξαμένων επιχειρήσεων της 53 Ταξιαρχίας προς ΒΙΤΣΙ και καθωρίσθησαν ενέργειαι α) διά της 61 Ταξιαρχίας προς κατάληψιν των υψωμάτων Γκλαβάτας – Κούλας (Ν.558587) και Πλατύ (Ν.547574) κατά ανωνύμου (Ν.537600) και β) διά της 33 Ταξιαρχίας διεύρυνσις του προγεφυρώματος Δερβέν διά καταλήψεως υψωμ. Κουκουλθούρια (Ν.5263).
ΙV. ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
1ον) Προκαταρκτικαί Επιχειρήσεις κατά της κορυφογραμμής ΒΕΡΝΟΝ Όρους (από Δερβέν μέχρι Βίτσι).
Ενέργειαι 53 Ταξιαρχίας (601 και 593 Τάγματα) από 23-29 Αυγούστου
Εξορμήσασα εκ περιοχής Μαυροχωρίου και Κλεισούρας την 23 Αυγούστου και κινηθείσα επί δύο κατευθύνσεων α)Μαυροχώρι ΚΑΙΝΑΚ (Ν. 5543)-Βάρος (Ν.544472)-Πολυκέρασον (Ν.550485)-Τσούκα (Ν.575507) και β) Κλεισούρα – Βέρμπιστον (Ν.6247) – Χωρίον Περικοπή (Ν.5951) – Γκολίνα (Ν.575520) Βίτσι Ν.(570547) επέτυχεν μέχρι πρωίας της 29 Αυγούστου την κατάληψιν της γραμμής υψ. 1374 (Ν.532497) – Γκολίνα (Ν.575520) – ύψωμα Πρεκοπάνα (Ν.598528). Κατά την 27 Αυγούστου αντεκαταστάθη το 593 Τάγμα διά του 614 Τάγματος 61ης Ταξιαρχίας λόγω ελλείψεως μαχητικότητος.
Ενέργειαι 53 Ταξιαρχίας από 29-12 Σ/βρίου.
Εκείθεν της άνω καταληφθείσης γραμμής αι προσπάθειαι της Ταξιαρχίας προς κατάληψιν του υψώματος ΒΙΤΣΙ (Ν.570547) δεν εκαρποφόρησαν προσκρούσασαι εις την πείσμονα αντίστασιν των Συμμοριτών αμυνομένων επί της γραμμής ΟΝ-ΤΡΕΤΣΙ (Ν.5552) – ΚΑΜΙΝΟ (Ν.540545) -ΜΑΓΚΟΒΕΤΣ (Ν.560535) και ΒΙΤΣΙ (Ν.570547) ήτις είχεν καταληφθή υπό των συμμοριτών διά δυνάμεων Διλοχίας Τζαβέλα Έφιππος Ίλη Τσαλή και είτα ενισχύθη διά δύο Ταγμάτων (Καπλάνη και Γρατσιούνη) της 103 Υψηλάντη.
Ενέργειαι Αποσπάσματος Μπουμπορίδου Η.
α) Την 9 Σ/βρίου διά της 61 Ταξιαρχίας (603, 619, 117 Ταγμάτων) ενηργήθη επίσης εκ της περιοχής Ατραπού-Τροπαιούχου προς κατάληψιν των υψωμάτων Κούλα (Ν.558587)-Πλατύ (Ν.547594) και ανωνύμου (Ν.537600).
Η επίθεσις αύτη δεν καρποφόρησεν των τμημάτων μη δυνηθέντων να συγκρατηθώσι επί των αντικειμενικών σκοπών των.
β) Υπό την διεύθυνσιν της 61 Ταξιαρχίας ενεργήθη την 30 Αυγούστου διά του 503 Τάγματος Πεζικού επίθεσις κατά Κουκλουθούρια με αποτέλεσμα την εντός των πρωϊνών ωρών της ημέρας κατάληψιν αυτού.
Η επίθεσις ενεργήθη υπό δυσμενεστάτας καιρικάς καταστάσεις (βροχή, ομίχλη και υπό πλημμελή υποστήρηξιν Πυρ/κού λόγω ομίχλης.
Ο εχθρός αντέδρασεν πεισμόνως διά πυρών και αντεπιθέσεων, ουδέν όμως κατόρθωσεν.
Την 30 Σ/βρίου ενεργήθη επίθεσις κατά Γκλαβάτας υπό 117 και κατά Κούλας υπό 603 μη καρποφορήσασαι.
2ον) Επιχειρήσεις κατά ΜΑΛΙ-ΜΑΔΙ-ΜΠΟΥΤΣΙ
30 Αυγούστου 1948.
Άμα τη έω της 30 Αυγούστου εξώρμησαν διά την κατάληψιν του Μάλι Μάδι Μπούτσι.
α) Η 73 Ταξιαρχία κινηθείσα επί 2 κατευθύνσεων α) επί της κατευθύνσεως Μηλιά-Γκραδίστα (Ν.385478) – Όρλοβο (Ν.375500) – Βούτσι (Ν.370515) του 574 Τάγματος και β) επί της κατευθύνσεως Απόσκεπος (Ν.450455) – Τούμπα (Ν.412490) – Ντεντέν (Ν.385512) – Τσούτσερα (Ν.390525) διά 591 Τάγματος απογευματινάς ώρας κατόπιν διδοχικών προσπαθειών ανατρέπουσα τας ανθισταμένας συμμοριακάς δυνάμεις κατώρθωσε να αφιχθή επί της γενικής γραμμής υψ. 1705 (Ν.3751) – Ντεντέν (Ν.385512). Προσπάθεια προς Τσούτσερα δεν ηδυνήθη να καρποφορήση λόγω αντιδράσεως του εχθρού εκ πλευρών εκ του υψ. 1528 (Ν.3852).
β) Η 45 Ταξιαρχία κινηθείσα επί τριών κατευθύνσεων α) Αγ.Γεώργιος (Ν.330475) – υψ. 1121 (Ν.326481) – Κουκουβίτσενα (Ν.325495) – Φραγκοβίστα (Ν.330553) – Μάλι Μάδι – Σαμοβίτσα – Γκρέκα διά 571 Τάγματος, β) επί κατευθύνσεως Αγ. Παρασκευή (Ν.3448) – Φραγκοβίστα διά του Λόχου Ανιχνευτών και γ) επί κατευθύνσεως Γιάννη Κεφάλη (Ν.360478) – Ραμπατίνα (Ν.3553) διά Τάγματος κατόρθωσε τελικώς τας εσπερινάς ώρας να καταλάβη τα υψώματα Αγ. Αθανάσιος (Ν.310485) – ανωνύμου Κουκουβίτσενας (Ν.316462) – υψ.1162 (Ν.338494) – υψ. Κούλε (Ν.350510).
Κατά τις απογευματινάς ώρας της 30 Σ/βρίου τα επί υψώματος ανωνύμου Κουκουβίτσενας (Ν.316492) και Αγ. Αθανασίου τμήματα δεχθέντα σφοδράς και επανειλημμένας αντεπιθέσεις υποστηριζομένας υπό πυρών όλμων και Πυρ/κού ην αγκάσθησαν να συμπτυχθώσι από 2130 μέχρι της 2330 ώρας και τελικώς να κρατηθώσι επί της γραμμής υψ. 1030 – (1121) – (1162) -(1186) (Ν.349499).
Ούτω την νύκτα της 30-31 Αυγούστου υπό της 45 και 73 Ταξιαρχιών εκρατείτο προς Β.Α. η γραμμή Ντεντέν Βούτσι και προς Ν.Δ. τα κράσπεδα των υψωμάτων Κουκουβίτσενας και Φραγκοβίστας.
Η γραμμή του Βούτσι Ντεντέν παρείχεν ευνοϊκάς βάσεις διά συνέχισιν προσπαθειών προς Μάλι Μάδι και Μπούτσι εν ω επί του μετώπου της 45 Ταξιαρχίας δεν κατέστη δυνατόν να κυριαρχήσωμεν επί τμήματος της κορυφογραμμής ήτις άγει προς Μάλι Μάδι.
31 Αυγούστου
Επί μετώπου 73 Ταξιαρχίας συνεχίσθη η προσπάθεια διά των 574, 575, 591 διά ολοκλήρωσιν της κορυφογραμμής Βούτσι-Τσούτσερα και πράγματι κατωρθώθη η ευρέως κατάληψις μόνον του υψώματος Βούτσι διά της καταλήψεως του ανωνύμου (Ν.373517) και προωθήσεως της γραμμής μέχρι (Ν.3652) επί αυχένος Ν.Α. Μπεσκίνας-Τούμπας. Επί του μετώπου της 45 Ταξιαρχίας συνεχίσθη σκληρός αγών μετά ελαφράς προωθήσεως εις την περιοχήν Κουλέ. Ούτω πλέον την εσπέραν της 31 Αυγούστου επετεύχθη η εύρυνσις της κατοχής του Βούτσι καιι παρήχοντο πλεονεκτικαί συνθήκαι προσβολής του υψώματος Ραμπατίνας συνδετικόν κρίκον των δύο ισχυρών κλειδών Μάλι Μάδι και Μπούτσι και ευρίσκοντο υπό τας διαταγάς της 73 Ταξιαρχίας τα 574 και 575 επί Βούτσι και 591 επί Ντεντέν (Δ/σις και Διλοχία) και υπόλοιπος Διλοχία επί Τούμπα και Μπίκοβικ διά ασφάλειαν μετόπισθεν και στήριγμα Πυρ/κού.
1 Σεπτεμβρίου
Κατά τη νύκτα της 31-1 Σ/βρίου άπαντα τα τμήματα 45 και 73 Ταξιαρχιών της πρώτης γραμμής απησχολήθησαν διά πυρών ανεπιτυχώς.
Επί μετώπου 73 Ταξιαρχίας
α) το 575 Τάγμα συνέχισεν την προσπάθειαν του προς Μπεσκίναν Τούμπαν (Ν.355523) – Ραμπατίναν (Ν.3553) κατώρθωσεν να ολοκληρώση κατάληψιν Μπεσκίνας Τούμπας και συνεχίσαν είτα προσπάθειαν προς Ραμπατίναν δεν ηδυνήθη να θέση επί ταύτης και ως εκ τούτου εδραιώθη ισχυρώς επί Μπεσκίνας Τούμπας.
β) Το 591 Τάγμα κατάλαβεν Τσούτσερα αμαχητί.
Επί μετώπου 45 Ταξιαρχίας ουδέν το σημαντικόν πλην απασχολήσεως διά πυρών. Λόγω του ότι ενέδιδεν ο εχθρός επί της κατευθύνσεως Βούτσι-Μπεσκίνα Τούμπα προς τροφοδότησιν της κατευθύνσεως ταύτης ήτις παρουσιάζετο τότε ως εκμεταλλεύσιμος (υπ’ αριθ.Α.Π./424/011330 Δ/γή Μεραρχίας) ενισχύθη η 73 Ταξιαρχία διά του 573 Τάγματος της 45 Ταξιαρχίας όπερ ευρίσκετο εις περιοχήν Κουλέ οπόθεν δεν ηδύνατο να συμβάλη αποτελεσματικώς εις τον αγώνα κατά Ραμπατίνας και Μάλι Μάδι και ούτω την νύκτα της 1-2 Σ/βρίου επί περιοχής Βούτσι-Μπεσκίνας Τούμπα ευρίσκοντο υπό 73 Ταξιαρχίας τα 574 και 575 και το 573 Τάγμα, επί δε του Τσούτσερα η Διλοχία του 591 Τάγματος. Διά του 573 Τάγματος προυτίθετο μετά κατάληψιν Ραμπατίνας να συνεχισθή η ενέργεια προς Μάλι Μάδι εν συνεργασία και συγχρονισμώ ενεργειών διά της υπολοίπου 45 Ταξιαρχίας εκ Ν. προς Μάλι Μάδι εν ω διά της 73 Ταξιαρχίας θα ενεργείτο ενέργεια εκ Ραμπατίνας προς Μπούτσι.
2α Σεπτεμβρίου.
Επί μετώπου 45 Ταξιαρχίας εγένετο ενέργεια κατά Κουκουβίτσενας και Φραγκοβίστας και επετεύχθη η κατάληψις περί 1020 ώραν υψώματος 1420 όπερ λόγω ισχυρωτάτων αντιδράσεων του εχθρού διά πυρός και αντεπιθέσεων εγκατεληφθή περί τας απογευματινάς ώρας.
Η ενέργεια της 45 Ταξιαρχίας απέβλεπεν εις την επιβοήθησιν της κυρίας προσπαθείας της Μεραρχίας ενεργουμένης διά της 73 Ταξιαρχίας προς Ραμπατσίνο Μάλι Μάδι.
Επί μετώπου 73 Ταξιαρχίας ενεργήθη υπό 575 και 573 Τάγματος επίθεσις κατά Ραμπατίνας ήτις απέβη άκαρπος λόγω αντιδράσεως του εχθρού και δυσχερειών εδάφους.
Διά την ενέργειαν κατά Μπεσκίνας-Ραμπατίνας διετέθη ολόκληρον το Πυρ/κόν πλην μίας Πυροβολαρχίας υπέρ της 45 Ταξ. (Α.Π. 434/011930). Εν τη πραγματικότητι όμως επειδή καθυστέρησεν η ενέργεια της 73 κατά την 3 Σ/βρίου το μέγιστον του Ουρ/κού (3 Πυρ/χίαι) διετέθη την πρωΐαν υπέρ της 45 Ταξιαρχίας ενεργούσης κατά υψ. 1420 Φραγκοβίστας.
3η Σεπτεμβρίου.
Επί μετώπου 73 Ταξιαρχίας συνεχίσθη η επίθεσις κατά Ραμπατίνας διά των 573, 574 και 575 Ταγμάτων πλην όμως λόγω ισχυρωτάτης αντιδράσεως του εχθρού δεν κατέστη δυνατή η ολοκλήρωσις της καταλήψεως της Ραμπατίνας αλλά μόνον του υψ. 1600 (Ν.365515).
Επί μετώπου 45 Ταξιαρχίας απασχόλησις του εχθρού διά πυρών.
Επί της κατευθύνσεως Τσούτσερα-Μπούτσι εισάγεται διά της υπ’ αριθ. Δ/γής η 3 Ταξιαρχία (501 Τάγματος) ίνα ενεργήση προς Πόρτα (Ν.3754) υπό τας διαταγάς της υπήχθη και η Διλοχία 591 Τάγματος η ευρισκομένη ήδη επί Τσούτσερα.
4 Σεπτεμβρίου
Επί μετώπου 45 Ταξιαρχίας εισέρχεται κατόπιν της υπ’ αριθ. Α.Π. 444/02/9/48 Δ/γής Μεραρχίας η 22 Ταξιαρχία ήτις διά των 508 και 509 Ταγμάτων της ενήργησεν από πρωΐας επί των κατευθύνσεων διά του 508 προς 1420 Φραγκοβίτσα και διά του 509 προς Αγ. Αθανάσιον-Κουκουβίτσεναν και διά του 571 Τάγματος ετήρησεν την βάσιν εξορμήσεως και πυρός.
Λόγω ισχυροτάτης αντιδράσεως του εχθρού ανωτέρω ενέργειαι 22 Ταξιαρχίας ουδέν αποτέλεσμα έσχον.
Η είσοδος της 22 Ταξιαρχίας επί του μετώπου της 45 Ταξιαρχίας εγένετο αφ’ ενός μεν επί τω τέλει επαυξήσεως των δυνατοτήτων επιθέσεως εκ Ν. κατά Μάλι Μάδι, αφ’ ετέρου δε δι’ εξασφάλισιν επαρκών δυνάμεων προς άμεσον εκμετάλλευσιν εν τη κατευθύνσει Ιεροπηγή – Κρουσταλλοπηγή-Μοσχοχώρι εν περιπτώσει ευνοϊκής τροπής του αγώνος επί Μάλι Μάδι-Μπούτσι.
Επί μετώπου 73 Ταξιαρχίας ουδέν αξιόλογον συνέβη και διετέθη η ημέρα διά αναγνωρίσεις και προπαρασκευάς και ανεφοδιασμούς διά την επικειμένην ενέργειαν κατά Ραμπατίνας.
Επί μετώπου 3 Ταξιαρχίας ενεργήθη επίθεσις εν τη κατευθύνσει Τσούτερα-Πόρτα (Ν.3754) και κατελήφθη υψοδ.1228 (Ν.388545) και Β.Δ. τούτου ανώνυμον. Κατόπιν Δ/γής ΣΣ διετέθη εις Μεραρχίαν το 564 Τάγμα όπερ συνεκεντρώθη την εσπέραν εις περιοχήν Ντεντέν ως εφεδρεία Μεραρχίας με δυνατότητες ενεργείας είτε προς Μάλι Μάδι είτε προς Πόρταν. Διά ενίσχυσιν της 73 Ταξιαρχίας και ισχυράν κατοχήν του ΒΟΥΤΣΙ εκκινήθη το 564 Τάγμα κατά την νύκτα της 4-5 Σ/βρίου εκ Ντεντέν προς ΒΟΥΤΣΙ και διετέθη προς εξασφάλισιν περιοχής ΒΟΥΤΣΙ. Ούτω πλέον η 73 Ταξιαρχία ηδύνατο να ενεργήση κατά Ραμπατίνας διά τριών Ταγμάτων (574, 575 και 573) και να εξασφαλίση δι’ ενός Τάγματος 564 το Βούτσι.
5 Σεπτεμβρίου
Επί μετώπου 3 Ταξιαρχίας διά του 501 Τάγματος ενεργήθη επίθεσις προς Πόρτα-Μπούτσι και κατ’ αρχάς κατελήφθη το ύψωμα Πόρτα (1634) (Ν.368548)-Είτα διά αναλήψεως και υψ. 1531 (Ν.380555) συνεχίσθη η επίθεσις προς Μπούτσι και τελικώς τας εσπερινάς ώρας επετεύχθη η κατάληψις των ανωνύμων υψωμάτων (Ν.364555) και (Ν.363558).
Επί μετώπου 73 Ταξιαρχίας διά των 574, 575 και 573 ενεργείται επίθεσις κατά Ραμπατίνας και περί την 1050 καταλαμβάνεται αύτη.
Μετά την κατάληψιν και εδραίωσιν ωθούνται επιθετικαί αναγνωρίσεις προς Μάλι Μάδι και Κρουσταλλοπηγήν.
Η προς Κρουσταλλοπηγήν ήχθη και διενυκτέρευσεν εις (Ν.343543) εν επαφή μετά του εχθρού κατέχοντος Σαμοβίτσα Γκρέκα (Ν.3354).
Επί μετώπου 45 Ταξιαρχίας: απασχόλησις διά πυρών του προ μετώπου εχθρού διά επιβοήθησιν των ενεργειών κατά Ραμπατίνας.
Μετά κατάληψιν Ραμπατίνας διετάχθη η εκμετάλλευσις της επιτυχίας δι’ ενεργειών α) Υπό 73 Ταξιαρχίας προς Μάλι Μάδι και Κρουσταλλοπηγήν τονιζομένης της ανάγκης εξασφαλίσεως της Ραμπατίνας δι’ ισχυρών δυνάμεων (υπ’ αριθ. Α.Π. 502/051300) Δ/γή), β) Υπό 3 Ταξιαρχίας προς Μπούτσι (υπ’ αριθ. Α.Π. 504/051300 Δ/γή), γ) Υπό 22 Ταξιαρχίας προς Άγιον Δημήτριον-Οροσειρά Σμαρδέσι-Μοσχοχώρι-(Α.Π. 500/051145 και Α.Π.503/051300 Δ/γαί Μεραρχίας.
Εκ των εκδηλωθεισών κατά μεσημβρινάς και νυκτερινάς ώρας ενεργειών προς εκμετάλλευσιν διεπιστώθη εκ του αγώνος ισχυρά κατοχή των υψωμ. Κωστανέτς-Αγ.Δημήτριον, Σαμοβίστας Γκρέκας και Μπούτσι.
Κατά την πρωίαν της 5 τρέχοντος εκ Κρουσταλλοπηγής αφίχθη εις περιοχήν Πρεσπών η Ταξιαρχία Παύλου (Τάγμα Μπαρμπαλιά, Τάγμα Βολάνη) και τας εσπερινάς ώρας ώθησαν το μεν τάγμα Μπαρμπαλιά διά Κόριτσι (Ν.3350) εις περιοχήν Μπασκίνα-Τούμπα ένθα ενήργησεν τον αιφνιδιασμόν των μετόπισθεν του 575 Τάγματος και Σ.Δ. 73 Ταξιαρχίας. Το δε Τάγμα Βολάνη εις περιοχήν Σαμοβίτσα Γκρέκα όπερ απησχόλησεν τα τμήματα Ραμπατίνας κατά μέτωπον.
Ο αιφνιδιασμός εν τω συνόλω του απέτυχεν με μεγάλας απωλείας εις νεκρούς διά τον εχθρόν όστις εις διάφορα σημεία του μετώπου εγκατέλειψεν περί τα 70 πτώματα.
Ούτω πλέον εις την κυρίαν προσπάθειαν της Μεραρχίας κατά Μάλι Μάδι αντιδρά ο εχθρός διά συγκεντρώσεως των διαθεσίμων δυνάμεων του ας αποσύρει εσπευσμένως εκ περιοχών Πρέσπας εις Μάλι Μάδι.
6η Σεπτεμβρίου
Επί μετώπου 45 Ταξιαρχίας εκκαθαρίζεται η περιοχή Κουλέ-Δενδροχωρίου ένθα είχον διεισδύσει και εκρύπτοντο οι διαρρεύσαντες του Τάγματος Μπαρμπαλιά του ενεργήσαντος την προσβολήν κατά Μπασκίνας και Βούτσι και συλλαμβάνονται αιχμάλωτοι.
Επί μετώπου 73 Ταξιαρχίας εκτός του κατά την νύκτα ενεργηθέντος αιφνιδιασμού των μετόπισθεν 575 και Σ.Δ. Ταξιαρχίας και τα επί Ραμπατίνας τμήματα υπέστησαν αλλεπαλλήλους νυκτερινάς επιθέσεις εκ κατευθύνσεως Μάλι Μάδι και περιοχής Μπίκοβα Τσέσμα (Ν.3354) και Σαμόβικα Γκρέκα (Ν.3354) άπασαι αποκρουσθείσαι.
Επί μετώπου 3 Ταξιαρχίας τμήματα επί Μπούτσι υπέστησαν αλλεπαλλήλους επιθέσεις συμμοριτών άπασαι αποκρουσθείσαι.
Προσπάθεια τούτων διεισδύσεως εκ περιοχής Γάβρου προς μετόπισθεν 501 Τάγματος απεκρούσθη. Προς εξακρίβωσιν βαθμού κατοχής και οργανώσεως υψωμ. Γιαμμάτα (Ν.4156) ενηργήθη επιθετική αναγνώρισις υπό 502 Τάγματος (μείον Λόχου) εκ κατευθύνσεως Τούμπα-Γιαμμάτα.
Αύτη αχθείσα εγγύς κορυφής Γιαμμάτας και βληθείσα σφοδρώς τόσον εκ Γιαμμάτας όσον και πλευροκοπηθείσα δι’ όλμων εκ κατευθύνσεως Μπρένιτσα (Ν.375565) επανέκαμψεν βάσιν της διαπιστώσασα ισχυράν κατοχήν αυτής διά Διλοχίας και 4 πολυβόλων ΡIAT και όλμων.
Προς ενίσχυσιν των τμημάτων 3 Ορεινής διά συνέχισιν υπ’ αυτής της ενεργείας προς Μπούτσι διετέθη τας εσπερινάς ώρας το 593 Τάγμα ίνα τούτο εξασφαλίζον την κατοχήν Πόρτας – υψ. 1531 (Βάσις πυρός και εξορμήσεως 501 Τάγματος) υποστηρίξη την ενέργειαν υπό του 501 Τάγματος προς Μπούτσι.
Αφ’ ετέρου προς ενίσχυσιν των τμημάτων της 73 Ταξιαρχίας μετακινείται η 22 Ταξιαρχία (Επιτελείον και 508, 509 εκ περιοχής Μπεσκίνας Τούμπας (υπ’ αριθ. Α.Π. 487/051000 και 497/051130 Δ/γαί και Α.Π. 533/061400 Μεραρχίας ίνα επαυξηθώσι αι επιθετικαί δυνατότητες των τμημάτων ΒΟΥΤΣΙ επικειμένης ενεργείας κατά Μάλι Μάδι.
Το 508 αφικνείται την εσπέραν της 6 Σ/βρίου το Επιτελείον και 509 μεσημβρίαν 7 Σ/βρίου. Ούτω πλέον η Μεραρχία διαπιστώσασα εκ του αγώνος και πληροφοριών την προσπάθειαν του εχθρού ού μόνον να εξασφαλίση δι’ ισχυρών δυνάμεων την κατοχήν του Μάλι Μάδι και Μπούτσι ισχυρών ερεισμάτων διά την κυριαρχίαν της ζωτικωτάτης και μοναδικής αρτηρίας διά τον Συμμοριτισμόν περιοχής Βίτσι αλλά και τας προθέσεις αυτού να απορρίψη τα ημέτερα τμήματα εκ των καταληφθέντων ζωτικών χώρων Ραμπατίνας-Βούτσι ωθεί τας διαθεσίμους δυνάμεις της επί Βούτσι-Ραμπατίνας.
Προς αποκατάστασιν των οργανικών δεσμών και επί τω τέλει ικανότητος 45 Ταξιαρχίας να εκμεταλλευθή την κατεύθυνσιν Κωστονέτς-Μοσχοχώρι μετά κατάλληψιν Μάλι Μάδι διετάχθη η επάνοδος του 573 εις την Ταξιαρχίαν του (υπ’ αριθ. Α.Π. 535/061510) κινηθέν την 7 Σ/βρίου διά Δενδροχωρίου.
7η Σεπτεμβρίου
Επί μετώπου 45 Ταξιαρχίας ουδέν το αξιόλογον.
Επί μετώπου 3 Ταξιαρχίας.
Διά της υπ’ αριθ. Α.Π.545/062300 Δ/γής Μεραρχίας διετάχθη η επίθεσις υπό της 3 Ταξιαρχίας διά του 501 και 593 Ταγμάτων κατά Μπούτσι υποστηριζομένη υφ’ ολοκλήρου του Πυρ/κού της Μεραρχίας και Αεροπορίας.
Η επίθεσις του 501 παρά την ολοήμερον υποστήρηξιν υπό της Αεροπορίας διώξεως και 2 βομβαρδιστικών Ντακότα και ολοκλήρου του Πυρ/κού δεν έσχεν έτερον αποτέλεσμα παρά την κατάληψιν μόνον του ανωνύμου (Ν.363558) (όπερ ανεφέρθη υπό της Ταξιαρχίας ως καταληφθέν την 5 Σ/βρίου λόγω τοπογραφικού λάθους) εν ω είχεν καθορισθή ως αντικειμενικός σκοπός η κατάληψις του υψώματος Πυραμίς (Ν.353564).
Επί του μετώπου 73 Ταξιαρχίας ουδέν αξιόλογον.
Την ημέραν ταύτην (7 Σ/βρίου) είχεν ανέλθη επί Βούτσι ο Δ/τής της Μεραρχίας και ο Δ/τής του ΣΣ προς αναγνώρισιν και λήψιν οριστικών αποφάσεων δι’ ενεργείας είτε κατά Μάλι Μάδι είτε κατά Μπούτσι κατόπιν αποτυχούσης ενεργείας του 501 Τάγματος προς Μπούτσι.
Εκεί πλέον απεφασίσθη και διετάχθη διά της υπ’ αριθ. Α.Π. 549/080820 Δ/γής Μεραρχίας.
α) Η αντικατάστασις της 73 Ταξιαρχίας υπό της 22 Ταξιαρχίας και η εξασφάλισις της Ραμπατίνας διά των 508 και 509 Ταγμάτων.
β) Η τακτική υπαγωγή του 564 Τάγματος υπό 22 Ταξιαρχίαν και η υπό τούτου εξασφάλισις του Βούτσι.
γ) Η μεταστάθμευσις της 73 Ταξιαρχίας (574 και 575) εις περιοχήν Τούμπας-Κρούσα (Ν.4250) δι’ ανάπαυσιν και ανασυγκρότησιν.
Η μετακίνησις επραγματοποιήθη την 8 τρέχοντος.
δ) Κυρία ενεργεία διά της 73 Ταξιαρχίας (574, 575) κατά Μπούτσι-Πυραμίς την 12 ή 13 Σ/βρίου το βραδύτερον.
ε) Ενέργεια αναγνωρίσεως Δ/τού Μεραρχίας μετά Ταξιάρχου και Δ/τών Ταγμάτων και Πυρ/κού την 10 Σ/βρίου.
8 Σεπτεμβρίου
Παρενοχλήσεις εφ’ όλου του μετώπου και νέφωσις μετά βροχών και ομίχλης καθ’ όλην την ημέραν και νύκτα. Ολοκληρώθη η αντικατάστασις της 73 Ταξιαρχίας υπό της 22 τοιαύτης.
Ούτω:
α) Η διάταξις της ΧV Μεραρχίας κατά την εσπέραν της 8ης Σ/βρίου ήτο η κάτωθι:
Α5 Ταξιαρχία (571, 572, 573 Τάγματα οργανικά της) επί του μετώπου Άγιος Ιωάννης Θεολόγος – Φάλτσατα – 1030 – 1121-1186- Δενδροχώρι.
22 Ταξιαρχία (508, 509 οργανικά της επί πλέον 564 Τάγμα) επί Ραμπατσίνας-1600-Μπεσκίνα-Τούμπα-Βούτσι.
3 Ταξιαρχία (501, 502 Τάγματα οργανικά της, 593 και Διλοχία 591) εις περιοχήν Ανωνύμου Μπούτσι-Πόρτα-1531-1228-Τσούτσερα.
β) Ο όγκος της Μεραρχίας (8 Τάγματα επί 11 συνολικών τοιούτων) είχεν προσανατολισθή επί του ορεινού όγκου του Μάλι Μάδι-Μπούτσι και προετοιμάζετο να εκδηλώση ενέργειαν συγκεντρωτικήν επί μίας και μόνης κατευθύνσεώς της προς Μπούτσι υποστηριζομένην διά του συνόλου των μέσων (Πυρ/κού και Αεροπορίας).
9 Σ/βρίου
Παρενόχλησις εκετέρωθεν. Καιρός ομιχλώδης και βροχερός ορεινάς περιοχάς. Αιφνιδιαστική ενέργεια 573 Τάγματος εξ υψοδείκτου 1186 (Ν.353509) έσχεν ως αποτέλεσμα την κατάληψιν ανωνύμου Κουλέ (Ν.349504).
10 Σεπτεμβρίου
Επί μετώπου 22 Ταξιαρχίας από 0530 ώρας ήρχισεν ο εχθρός να βάλη διά πυκνών πυρών όλμων και μυδραλλίων, κατά των τμημάτων του 508, 509 Ταγμάτων κατεχόντων την τοποθεσίαν Ραμπατίνας (508 Τ.) από ανωνύμου (Ν.345527) μέχρι τριγωνομετρικού Ραμπατίνας και 509 Τάγμα από τριγωνομετρικού Ραμπατίνας μέχρι υψώματος 1600 (Ν.364536) (Λεπτομερής διάταξις) α) 508 Τάγματος Σ.Δ. συν Λόχος εκ (Ν.350523), Λόχος εις (Ν.355526), Λόχος εις (347530), Λόχος εις (344527), β) 509 Τάγμα Σ.Δ. εις (Ν.355529) Λόχος εις (Ν.347532), Λόχος εις (Ν.351533), Λόχος εις (Ν.356535) και Λόχος εις (Ν.364534).
Από 0600 εξεδηλώθη επίθεσις κατά του αριστερού Λόχου (Ν.344527) του 508 Τάγματος και κατά των μετόπισθεν προς την κατεύθυνσιν του υψ.1658 (Ν.354522) κατεχομένου υπό Λόχου του 564 Τάγματος.
Έτερον συμμοριακόν τμήμα προσέλαβεν το δεξιόν Λόχου (4ος Λόχος) του 508 Τάγματος.
Αμφοτέρων των Λόχων αριστερού 3ου και δεξιού 4ου ετραυματίσθησαν οι Δ/ταί των Λόχων και κατόπιν τούτου παρετηρήθη διαρροή των οπλιτών προς τα οπίσω. Το κέντρον (2 Λόχοι) προ της διαρροής των εκατέρωθεν Λόχων και αποκαλυφθέν ήρχισαν να συμπτύσσωνται.
Ούτω πλέον ολόκληρον το 508 Τάγμα διέρρευσε. Το 509 Τάγμα ήρχισεν και τούτο να κλονίζεται και κατ’ αρχάς συνεπτύχθη ο Λόχος ο ευρισκόμενος επί του τριγωνομετρικού Ραμπατίνας όστις πάλιν τη προτροπή του Διοικητού του Τάγματος επανήλθεν. Δεν παρήλθεν όμως πολύς χρόνος και ήρχισεν η αθρόα διαρροή ολοκλήρου του 509 Τάγματος όπερ κατά την 1030-1100 ώραν είχεν εγκαταλειφθή ολόκληρον το ύψωμα Ραμπατίνας και το ύψωμα 1600.
Η διαρροή ήτο άνευ προηγουμένου και η κατάρευσις της Ραμπατίνας εξελίχθη δίκην πυροτεχνήματος εις ελάχιστον χρονικόν διάστημα άνευ πραγματικώς ισχυράς πιέσεως του εχθρού όστις συνεχώς απησχολείτο υπό της Αεροπορίας και των πυρών δύο Μοιρών Εδινού Πυρ/κού.
Η φυγή των στρατιωτών του 508 και 509 Ταγμάτων και Λόχου 564 Τάγματος δεν περιωρίσθη να συγκρατηθή επί των υψωμάτων Βούτσι αλλά συνεχίσθη προς Καστοριά διά Δενδροχωρίου και προς Αλιάκμονα Ποταμόν, Ανατολικώς Βούτσι.
Επί του μετώπου της 3 Ταξιαρχίας ο εχθρός από 0300 ώρας εξεδήλωσεν ισχυράν επίθεσιν κατά των θέσεων του 502 Τάγματος κατέχοντος την περιοχήν (Ν.395-557) – (Ν.397-552) αποκρουσθείσαν επιτυχώς.
Κατά την 0430 εξεδηλώθη αιφνιδιαστική ενέργεια κατά του υψώματος 1228 (Ν.388545) όπερ κατελήφθη κατά τρόπον πανούργον και ηχμαλωτίσθη η φρουρά του αποτελούμενη από Λόχον μείον Διμοιρίαν του 591 Τάγματος.
Εκ του υψώματος 1228 ήρχισεν να διεισδύωσι προς Δυσμάς επί αμέσω απειλή των νώτων και των συγκοινωνιών των προς Βορράν επί Πόρτα και Μπούτσι ευρισκομένων 501 και 593 Ταγμάτων.
Κατόπιν της ως άνω δημιουργηθείσης καταστάσως διετάχθησαν υπό της Μεραρχίας τα κάτωθι:
α) Διά της υπ’ αριθ. Α.Π.564/10.10.50 Δ/γής διετέθη το 575 Τάγμα εις 22 Ταξιαρχίαν ίνα διά τούτου εξασφαλίσθη κατ’ αρχάς την τοποθεσίαν Βούτσι και είτα μετά την ανασυγκρότησιν να αποκαταστήση, την τοποθεσίαν Μεσκίνας-Ραμπατίνας.
β) Διά της υπ’ αριθ. Α.Π.565/101125/ Δ/γής διέθεσεν την Δ/σιν και Διλοχίαν του 591 Τάγματος ευρισκόμενην εις περιοχήν Ντεντέν-Κρούσια προς ανακατάληψιν του υψ.1228.
γ) Διά της υπ’ αριθ. Α.Π.566/101130 Δ/γής Μεραρχίας διετέθη το 574 Τάγμα προς αποκατάστασιν της Τάξεως και ενισχύσεως του τομέως της διά την κάλυψιν του αριστερού πλευρού της εξ υψ. 1600 – Ρουμπίνας.
δ) Διά προφορικής διαταγής επί τόπου προς Διοικητήν 22 Ταξιαρχίας διά ανακατάληψιν του υψώματος 1600 προς κάλυψιν του αριστερού πλευρού της 3 Ορεινής και διευκολύνσεως μεταγενεστέρας ενεργείας κατά Ραμπατίνας και εκ Πόρτας-Πέποβα Νίβα.
Αι ενέργειαι των Δ/τών των Δ/τών των Ταξιαρχιών κατά την ημέραν ταύτην και τα αποτελέσματα των ενεργειών των ήσαν τα κάτωθι:
α) 22 Ταξιαρχίας.
Διετάχθη Λόχος να ανακαταλάβη το ύψωμα 1600 πλην όμως μέχρι της πρωΐας της επομένης δεν είχεν εξακριβωθή η κατάληψίς του.
Κατά τας απογευματινάς ώρας επειδή δεν διεπιστούτο η άφιξις άνω Τμήματος επί υψ.1600 επροθυμοποιήθησαν μερικοί Αξιωματικοί να ηγηθώσι ομάδων στρατιωτών προθυμοποιούμενων να τους ακολουθήσωσι ίνα μεταβώσι προς κατάληψιν υψ.1600. Πλήν και η ενέργεια τούτων δεν εκαρποφόρησεν και τελικώς το ύψωμα 1600 δεν κατελήφθη ούτε τας απογευματινάς ώρας ούτε την νύκτα και την πρωΐαν της επομένης υπό του εχθρού.
Επί του κυρίως Βούτσι είχεν εγκατασταθή το 575 Τάγμα και τα υπολείμματα του 508 (80 οπλίται) του 509 (180 οπλίται) μετά των Δ/τών των και πυρήνων Αξιωματικών και του 564 Τάγματος είχον εγκατασταθή προ του Βούτσι μεταξύ αυτού και Μπεσκίνα Τούμπα.
β) 3η Ταξιαρχία
Διά των διατεθεισών δυνάμεων του 591 Τάγματος και των υπαρχουσών 501, 593, 502 δεν κατέστη δυνατόν η ανακατάληψις του 1228 και ο προώθησις τμημάτων προς υψ. 1600 προς κάλυψιν εκ Ραμπαρίνας του αριστερού πλευρού. Διά Διλοχίας του 574 Τάγματος εγένετο αμυντική επικαμπή από Πόρτα προς Πολένι (Ν.375539).
Ούτω κατά την ημέραν ταύτην απωλέσθησαν η Ραμπατίνα-υψ.1600 και ύψωμα 1228 και δεν κατέστη δυνατόν καίτοι υπήρχον επαρκείς δυνάμεις, ούτε η κατάληψις του 1600, ούτε του 1228.
Η μη κατάληψις του 1600 και 1228 συνετέλεσαν ώστε η θέσις των τμημάτων της 3 Ταξιαρχίας να αρχίζη να καθίσταται δυσχερής, ιδία των τμημάτων άτινα ευρίσκοντο Β. της γραμμής Πόρτα-υψ.1531.
Η 3 Ταξιαρχία είχεν τας δυνατότητας ανακαταλήψεως και των δύο υψωμάτων πλην όμως λόγω ατολμίας των διαταχθέντων τμημάτων (Λόχος 564 και Λόχος 591) προς 1228 και Λόχος προς 1600 δεν κατέστη δυνατόν.
Η Μεραρχία διά της διαθέσεως των δύο Ταγμάτων 575 και 574 της 73 Ταξιαρχίας απέβλεπεν εφ’ ενός μεν εις την διατήρησιν της γραμμής Βούτσι επί του οποίου λόγω της διαρροής των 508, 509, μέρος 564 δεν υπήρχον αξιόμαχοι δυνάμεις, αφ’ ετέρου δε εις την ενίσχυσιν της 3 Ορεινής διά την αντιμετώπισιν της καταστάσεως και της αναλήψεως εκείθεν ενεργείας είτε προς Ραμπατίναν είτε προς Μπούτσι και τέλος εξασφάλισιν διά του 574 της γραμμής Τσούτσερα προς υποβοήθησιν συμπτύξεως τμημάτων της.
Διά την εξασφάλισιν τελικώς της γραμμής Βούτσι-Τσούτερα παρήχοντο εις την Μεραρχίαν ευνοϊκαί βάσεις διά αποκατάστασιν των απωλεσθέντων και κάλυψιν επαρκώς της αμαξιτής οδού Καστοριά-Γάβρου.
11 Σεπτεμβρίου
Επί μετώπου 22 Ταξιαρχίας ουδέν το αξιόλογον κατά την ημέραν εκτός της παρενοχλήσεως των τμημάτων δι’ όλμων και Πυρ/κού.
Την νύκτα 11-12 Σ/βρίου προσεβλήθη αιφνιδιαστικώς ο Σ.Δ. της Ταξιαρχίας ευρισκόμενος εις περιοχήν (Ν.3751) και εξηναγκάσθη εις σύμπτυξιν ανωμάλως εις περιοχήν Ντέντεν (Ν.4049).
Την σύμπτυξιν του Σ.Δ. Ταξιαρχίας ηκολούθησαν τα εγγύς του Σ.Δ. ευρισκόμενα τμήματα του 508 και 509.
Επί μετώπου 3 Ταξιαρχίας ο εχθρός ισχυρώς εξηκολούθησεν την πίεσίν του κατά τμημάτων Μπούτσι και εκ 1228 κατά τμημάτων ευρισκομένων μεταξύ Πόρτας-Τσούτσερα.
Λόχος ωθηθείς υπό της 3 Ορεινής προς υψ. 1600 διεπίστωσεν κατοχήν αυτού και διευκρινίσθη τελικώς η μη κατάληψίς του υπό 22 Ταξιαρχίας κατά την 10 και νύκτα 10-11 Σ/βρίου.
Καθ’ όλην την πρωίαν της 11 Σ/βρίου τα τμήματα Πόρτας και Μπούτσι διεξήγαγον σκληρόν αγώναν τηρήσαντα τας θέσεις των. Λόγω όμως της μη καταλήψεως του υψώματος 2600 και της διεισδύσεως εκ 1228 συμμοριτών η θέσις των κατέστη δυσχερής και υπό του Ταξιάρχου διά της υπ’ αριθ.Α.Π.3109/111100 αναφοράς αναφέρθη η τακτική ως κάτωθι:
«…Κατόπιν τούτου τμήματα δέον συμπτυχθώσι επί γραμμής 1528-Τσούτσερα Δυτικά αντερίσματα Γάβρου ως ανέφερα και προφορικώς…»
Κατόπιν του άνω σήματος και επαφής μετά Δ/τού ΣΣ εγκρίναντος την σύμπτυξιν διετάχθη διά της υπ’ αριθ.Α.Π.614/111430 Δ/γής Μεραρχίας η σύμπτυξις κατά την νύκτα 11-12 και η διατήρησις της γραμμής Τσούτσερα-1528 εν συνδέσμω αριστερά μετά της 22 Ταξιαρχίας. Πράγματι την νύκτα συνεπτύχθησαν τα 501, 502, 593 και Δ/σις και Διλοχία 591 Τάγματος άτινα συνεκεντρώθησαν εις περιοχήν Τούμπας-Αποσκέπου.
Τα Τάγματα ταύτα κατά την σύμπτυξίν των απώλεσαν σεβαστόν αριθμόν οπλισμού και υλικών και διά της υπ’ αριθ. Α.Π.3114/112340 αναφοράς 3 Ταξιαρχίας εκρίνοντο μή αξιόμαχα και αναφέρετο αι ανησυχίαι της Ταξιαρχίας περι της μη διατηρήσεως της γραμμής Βούτσι-1528-Τσούτσερα.
12 Σεπτεμβρίου
α) Ενέργειαι ημετέρων
Ο Δ/τής της Μεραρχίας μεταβαίνων προς συνάντησιν εκ Κρούσια του Δ/τού της 3 Ταξιαρχίας συνήντησεν τυχαίως εις ποταμόν Αλιάκμονα τον Δ/τήν 22 Ταξιαρχίας μετά του Επιτελείου που τον διέταξεν να επανέλθη εις μονάδα του επί Βούτσι. Πράγματι και επανήλθεν εις Βούτσι.
Διά της υπ’ αριθ. Α.Π. 607/111212 καθωρίσθη Σ.Δ ταξιαρχίας Ντεντέν και διά της υπ’ αριθ. Α.Π. 635/121520 Δ/γής Μεραρχίας η ανάληψις του τομέως Βούτσι-Τσούτσερα υπό 73 Ταξιαρχίας καθ’ όσον τα 574, 575 Τάγματα ήσαν οργανικά της.
Διά της υπ’ αριθ………Δ/γής ΣΣ διετέθη εις την Μεραρχίαν το 507 Τάγμα (αποβιβασθέν της 1730 ώραν εις (Ν.402490) όπερ διετάχθη να αχθή εις Ντεντέν την εσπέραν και την πρωίαν της επομένης αχθή επί Βίτσι ίνα μεταβή του 575 αναλάβη την άμυναν της τοποθεσίας και αποσυρθώσι τα υπολείμματα του 508, 509 και 564 Ταγμάτων διά ανασυγκρότησιν και αναδιοργάνωσιν.
Εκ των άνω ληφθέντων μέτρων και γενομένων ενεργειών η Μεραρχία αποσκοπεί όπως διατηρήσει την γραμμήν Βούτσι-Τσούτσερα (υπ’ αριθ. Α.Π. 625/112400) και κατέβαλεν προσπαθείας τόσον διά την ταχείαν ανασυγκρότησιν και αξιοποίησιν των συμπτυχθέντων Μονάδων όσον και διά την οργάνωσιν υπευθύνου οργανικής Διοικήσεως (73 Ταξιαρχία) των επί της τοποθεσίας τούτης στρατευμάτων (υπ’ αριθ. Α.Π.635/121520). Τω όντι η τοποθεσία Βούτσι-Τσοτσερα ενείχεν ζωτικήν σημασίαν και θα εχρησιμοποιείτο ως αφετηρία συνεχίσεων επιθετικών ενεργειών προς Βορράν.
β) Δράσις Συμμοριτών.
Από πρωίας παρετηρούντο συγκεντρώσεις συμμοριτών κατά μικράς ομάδας εις περιοχήν Μεσκίναν-Ραμπατίνα αίτινες διά των βολών Πυρ/κού και Αεροπορίας παρηνοχλούντο και κατακεραυνοβολούντο τα τμήματα του Βούτσι.
Την 1800 ώραν ήρξατο σφοδρότατος βομβαρδισμός διά Πυρ/κού και όλμων των τμημάτων των κατεχόντων την τοποθεσίαν Βούτσι-1528.
Μετά την αποχώρησιν των τελευταίων Αεροπλάνων εξεδηλώθη και κίνησις των Συμμοριτών κατά Βούτσι εκ Β.Δ. και Δ. κατευθύνσεων και τα τμήματα απέκρουσαν ταύτην.
Την 2000 ώραν αναφέρθη εις την Μεραρχίαν ο τραυματισμός του Ταξιάρχου Βασιλοπούλου Θ. και η διακομιδή του προς Καστοριάν.
Συγχρόνως δε και ο τραυματιμός των τριών παρατηρητών του Πυρ/κού όστις είχεν ως συνέπειαν την μη κατεύθυνσιν της βολής του Πυρ/κού.
Κατά την 2000 ώραν ανήρχοντο προς Ντεντέν και ο Διοικητής της 73 Ταξιαρχίας όστις είχεν λάβει κατηγορηματικάς διαταγάς να προωθήση όσον το δυνατόν ταχύτερον το 507 Τάγμα προς Βούτσι.
Η διαρροή όμως των φυγάδων διαδιδόντων την εγκατάλειψιν του Βούτσι και η υπόδειξις του Ταξιάρχου Βασιλοπούλου να στραφή το 507 Τάγμα και να καταλάβη την γραμμήν Κρούσια-Τούμπα (Ανατολικώς Αλιάκμονα Π.) καθ’ όσον εγκατελείφθη το Βούτσι συνετέλεσαν εις την επ’ ολίγον επιβράδυνσιν της κινήσεως προς Βούτσι. Τη επεμβάσει της Μεραρχίας το 507 Τάγμα και ο Ταξίαρχος Ασημακόπουλος Π. συνέχισαν την προς Βούτσι πορείαν των.
Η Μεραρχία επικοινωνούσεν μετά την αποκοπήν του τηλεφωνικού συνδέσμου δι’ ασυρμάτου μετά του Α2 22 Ταξιαρχίας Αντ/ρχου Φακίρη όστις μέχρι της 2215 ώρας ανέφερεν εις την Μεραρχίαν ότι τα τμήματα ανθίστανται και κρατώσι τας θέσεις των.
Μετά την 2215 ώραν ο ασύρματος έπαυσεν να λειτουργή και παρ’ όλας τας αναζητήσεις υφ’ όλων των Σταθμών του δικτύου της Μεραρχίας δεν ανευρέθη. Ούτω από 2215 ώρας ουδεμία επαφή υπήρχεν μεταξύ Σ.Δ. Μεραρχίας και Τμημάτων Βούτσι.
Μετά τον τραυματισμόν των τριών παρατηρητών του Πυρ/κού η βολή του Πυρ/κού συνεχίσθη τη μεσολαβήσει του Αντ/ρχου Φακίρη και μετά την 2215 ώραν οπότε έπαυσεν η δι’ ασυρμάτου επαφή εσυνεχίσθην βάσει των στοιχείων των βολών ανασχέσεως και παρενοχλήσεως προς διατήρησιν του ηθικού των τμημάτων. Εν τη πραγματικότητι από 20.00 ώρας η υποστήρηξις των τμημάτων διά βολών ανασχέσεως ήτο ανύπαρκτος.
Κατά την κίνησιν του Ταξιάρχου Ασημακοπούλου Π. μετά του 507 Τάγματος προς Βούτσι διεπιστούτο διά σημάτων προφορικών η διαρροή των οπλιτών εκ Βούτσι οπότε την 2400 ώραν πλέον οι κατερχόμενοι τελευταίοι Αξιωματικοί διεβεβαίωσαν τον Ταξίαρχον περί της παντελούς πλέον εγκαταλείψεως του Βούτσι.
Κατά την 2400 ώραν το 507 Τάγμα ευρίσκετο με τον επί κεφαλής Λόχον του εις ύψος Ντεντέν.
Κατόπιν της εγκαταλείψεως του Βούτσι και του λίαν επικινδύνου συνεχίσεως της κινήσεως του 507 Τάγματος προς Βούτσι καθ’ όσον ήγετο εις άγνωστον έδαφος και προκαταλημμένην τοποθεσίαν υπό του εχθρού και προς συγκράτησιν της καταστάσεως Ανατολικώς Αλιάκμονος διετάχθη την 0030 ώραν της 13 Σ/βρίου η αναστροφή του 507 Τάγματος και η συγκέντρωσίς του εις περιοχήν Αποσκέπου προς άμεσον επέμβασιν.
Συγχρόνως διετάχθη και η σύμπτυξις του 574 Τάγματος εκ Τσούτσερα του οποίου η θέσις καθίστατο προβληματική μετά την αποχώρησιν του Λόχου του εκ του υψ. 1528 λόγω της εγκαταλείψεως υπό του 509 Τάγματος του αμέσως προς το αριστερόν ύψωμα του Βούτσι.
Ούτω από 0030 ώρας της 13 Σ/βρίου ήρξατο συμπτυσσόμενα το 507 Τάγμα εκ Ντεντέν και 574 Τάγμα εκ Τσούτσερα και μέχρι των πρωϊνών ωρών είχον διέλθη Α. Αλιάκμονος ποταμού.
Ο εχθρός ουδόλως παρηνόχλησεν τα συμπτυσσόμενα τμήματα.
ΧΡ. ΓΕΡΑΚΙΝΗΣ
Υποστρ.-Διοικητής
Τ.Σ.Υ.
Θεματα Στρατιωτικης Ιστοριας 