Ενώπιον
της Επιτροπής του άρθρου 7 του νόμου 971/1949
Υ π ό μ ν η μ α
Θεοφίλου Χρ. Σαρίκα,
Αρχηγού Ομάδων Δολιοφθορών και Πληροφορίων
Αιτωλοακαρνανίας και νοτίων Ιονίων νήσων
———————
Κρίνεται και αυθις ενώπιον Υμών, κατόπιν της υπ’ αριθ. 216/1951 αποφάσεως του Συμβουλιου της Επικρατείας, η από 22 Φεβρουαρίου 1949 αίτησίς μου περί αναγνωρίσεως μου ως αρχηγού ομάδων δολιοφθορών και πληροφοριών εν ταις ανω περιοχαίς της Ελλάδος, προς συμπλήρωσιν και διασαφήνισιν της οποίας, λαμβάνω την τιμήν να εκθέσω προς Υμάς και τα κάτωθι:
Ι. – Ι σ τ ο ρ ι κ ό ν
1. Force (Δύναμις) 133
Το έτος 1942, το εν Κάιρω Γενικόν Στρατηγείον Μ. Ανατολής, Προέβη εις την συστηματικήν οργάνωσιν Ειδικής Υπηρεσίας διά την κατεχομένην Ελλάδα και άλλας χώρας. Ούτω, εδημιουργήθη η ‘Μ.Ο.4’ η μετέπειτα ονομασθείσα ‘Δύναμις 133’, της οποίας η αρμοδιότης συνίστατο:
1) Εις την συγκρότησιν ή ενδυνάμωσιν του εις την κατεχομένην χώραν ανταρτικού αγώνος δι’ αποστολής προς τας ανταρτικάς ομάδας Αξιωματικών συνδέσμων του Γεν. Στρατηγείου Μ. Ανατολής (‘Κλάδος ορεινών αποστολών’) .
2) Εις την οργάνωσιν και εκτέλεσιν επιχειρήσεων δολιοφθορών κλπ κατά του εχθρού κατοχής και
3) Εις την οργάνωσιν δικτύου κατασκοπείας, διά της αποστολής εις την κατεχομένη χώραν ειδικευμένων δολιοφθορέων (‘SABOTEURS’) και πρακτόρων (‘ΑGENTS’) εκ Μέσης Ανατολής (‘Κλάδος επιχειρήσεων δολιoφθορών, κατασκοπείας’).
Τα μέλη της Δυνάμεως 133 ήσαν εθελονταί αποσπασθέντες εκ διαφόρων στρατιωτικών μονάδων, διηρούντο δε εις μέλη ‘κύρια’ ήτοι προοριζόμενα διά κυρίας και υπευθύνους αποστολάς, ως οργανωταί και αρχηγοί αυτών, και εις μέλη βοηθητικά, προοριζόμενα εις διαφόρους βοηθητικάς αποστολάς των κυρίων, ως άνω, μελών. Κύρια μέλη-αρχηγοί ήσαν οι αναλαμβάνοντες αποστολάς α) Αξ/κού Συνδέσμου προς ομάδας αντιστάσεως β) δολιοφθορών και γ) κατασκοπείας και πληροφοριών. Απαντα τα μέλη της Δ. 133, εξεπαιδεύοντο προηγουμένως εις ειδικά κέντρα εκπαιδεύσεως εν Μ. Ανατολή, εις δε τους αρχηγούς των αποστολών εδίδετο πάντοτε και ιδιαίτερος πομπός ασυρμάτου άμα τη καθόδω του εις Ελλάδα.
Δέον να λεχθή, ότι εκ των τριών ως άνω αρμοδιοτήτων της Δ. 133, ήτοι αξ/κων συνδέσμων, δολιοφθορών και πληροφοριών, το Γεν. Στρατ. Μ. Ανατολής εγκατέστησεν ειδικώς διά τας ‘ ορεινάς αποστολάς’ ήτοι των αξ/κών συνδέσμων, ιδιον κλιμάκιον εν Ελλάδι υπό τον τίτλον ‘H.Q. ALLIED MILITARY MISSION’- ΑΡΧΗΓΕΙΟΝ ΣΥΜΜΑΧΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ με αρχηγόν κατ΄ Αρχάς μεν τον Συν/ρχην EDY MAYERS και εν συνεχεία τον Συν/ρχην ΚΡΙΣ ΜΟΝΤΥ ΓΟΥΝΤΧΑΟΥΣ (‘Κρίς’). Εις το Αρχηγείον τούτο ανέφερον και υπήγοντο συμπληρωματικώς άπαντες οι εν Ελλάδι Αξ/κοί Σύνδεσμοι, οι οποίοι όμως κατά κύριον λόγον και απ΄ ευθείας ανέφερον εις το εν Κάιρω Γενικόν Στρατηγείον Μ.Α. Εις το ως άνω εν Ελλάδι Αρχηγείον υπήγοντο επικουρικώς και οι αρχηγοί αποστολών δολιοφθορών και κατασκοπείας, εαν αι περιοχαί της δράσεως των είχον ωργανωμένας ενόπλους ανταρτικάς ομάδας (Ηπειρος, δυτ. Στερεά, Πελοπόννησος, δυτ. Θεσσαλία κλπ).
Τ’ ανωτέρω διαγραφόμενα εν ολίγοις, ενεφάνιζον ως εξής την πορείαν μιας αποστολής προς Ελλάδα, από απόψεως κυρίας και επικουρικής υπηρεσιακής εξαρτήσεως της: Πρώτον. Εαν η αποστολή ήτο η του αξκού συνδέσμου, ο αρχηγός της ελάμβανεν εν Κάιρω την γενικήν εντολήν, εν συνεχεία δε απεστέλλετο εις το εν Ελλάδι Αρχηγείον Συμμ. Στρατ. Αποστολής ένθα ελάμβανεν ούτος την ειδικήν ή τυχόν συμπληρωματικήν εντολήν και ενδεχομένως τον τόπον δράσεως του.
Δεύτερον. Εάν η αποστολή ήτο η οργάνωσις και εκτέλεσις δολιοφθορών ή κατασκοπείας, η δε περιφέρεια δράσεως είχεν οργανωμένας ενόπλους ανταρτικάς ομάδας, ο αρχηγός της αποστολής απεστέλλετο και εις την περίπτωσιν ταύτην εις το εν Ελλάδι Αρχηγείον διά τον ίδιον ως άνω σκοπόν, και Τρίτον. Εάν η αποστολή ήτο η οργάνωσις και εκτέλεσις δολιοφθορών ή κατσκοπείας η δε περιφέρεια δράσεως δεν είχεν οργανωμένας ενόπλους ανταρτικάς ομάδας, ο αρχηγός της δεν ετέλη εις ουδεμίαν επαφήν, ούτω υπήγετο καθ΄ οιονδήποτε τρόπον εις το εν Eλλάδι ως άνω Αρχηγείον.
Ταύτα εν ολίγοις περί της Δυνάμεως 133 και της αποστολής της. Δέον εκ νέου να τονισθή, ότι τόσον η προσέλευσις των ανδρών υπό την δύναμιν ταύτην, η παραμονήν των, ως και η υπηρεσία των παρ΄ αυτή ήτο αυστηρώς εθελοντική, από της πρώτης στιγμής της αποσπάσεως των παρ΄ αυτη μέχρι πέρατος της αποστολής των, ήτο αυστηρά δε η διαταγή του Γεν. Στρατηγείου επί του σημείου, ότι παν μέλος ηδύνατο ανά πάσαν στιγμήν οπουδήποτε και εαν ευρίσκετο τούτο, να ζητήση την διαγραφήν του ως μέλους της Δ.133, οπότε αμέσως το μέλος αυτό διεγράφετο της δυνάμεως ταύτης και ανεπέμπετο εις την μονάδα του, εξ ης είχεν αποσπασθή. Τ΄ ανωτέρω τονίζω ιδιαιτέρως, έχων ιδίως υπ΄ όψιν το υπ΄ αριθ. 761763/Υ.Σ./ΓΕΣ/Β4/Υ έγγραφον, περί ού εις το οικείον κατωτέρω μέρος του παρόντος.
2. H υπηρεσία μου εις Δύναμιν 133
Μετά το Αλβανικό (Α΄ Ομάς Αναγνωρίσεως) και Μακεδονικό μέτωπον (192 Συν/γμα Μηχ. Μεραρχίας), διέφυγον τον Απρίλιον – Μάιον 1941 προς Μέσην Ανατολήν, ένθα κατετάγην εις τον Β.Ε.Σ.Μ.Α., 1ην Ελληνικήν Ταξιαρχίαν.
Τον Μαϊον 1942, εζήτησα δι΄ αιτήσεως μου αρμοδίως, όπως αποσπασθώ εις την Δύναμιν 133 (τότε ‘Μ.Ο.4’), ένθα γενομένης δεκτής της αιτήσεως μου, υπηρέτησα από του Ιουνίου 1942, μέχρι και του Φεβρουαρίου 1945 συνεχώς και αδιαλείπτως, ήτοι επί δύο (2) έτη και εννέας (9) μήνας. Εκ του χρονικού τούτου διαστήματος, από μεν του Ιουνίου 1942 μέχρι του Μαρτίου 1943 υπηρέτησα ως εκπαιδευόμενος και εκπαιδευτής εις την Σχολήν 102 εν Χάϊφα Παλαιστίνης (ασύρματος, κατασκοπεία, ‘κομάντος’) και εις την Σχολήν Σουέζ (αλεξίπτωτα, ‘κομάντος’), από δε του Μαρτίου 1943 μέχρι και του Φεβρουαρίου 1945, ήτοι επί δύο έτη, υπηρέτησα εις την κατεχομένην Ελλάδα, υπό την αρχή του παρόντος αναφερομένην ιδιότητα μου και ως κατωτέρω αναπτύσσω λεπτομερέστερον.
3. Αποστολή εις την κατεχομένην Ελλάδα
Τον Μάρτιον 1943 απεφασίσθη υπό του Γενικού Στρατηγείου Μ.Α. η αναχώρησις μου και η έναρξις της δράσεως μου εις κατεχομένην Ελλάδα, υπό τα κάτωθι διακριτικά:
Ιδιότης: αρχηγός αποστολής εις Ελλάδα
Αποστολή: α) οργάνωσις των επιχειρήσεων δολιοφθορών
β) οργάνωσις της κατασκοπείας και
γ) οργάνωσις ανατροπής εις τας τάξεις του εχθρού.
Τόπος δράσεως:
α) Η δυτική Στερεά Ελλάδα
β) Αι ιόνιοι νήσοι και
γ) Η θαλασσία εν γένει περιοχή του Ιονίου πελάγους.
Λόγω του ότι εις την ως άνω περιοχήν δράσεως μου είχεν ήδη αποφασισθή η επέκτασις του ανταρτικού κινήματος κατά του κατακτητού, άρα εκρίθη ότι αύτη ευρίσκετο υπό τον έλεγχον του εν Ελλάδι Αρχηγείου Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής (Η.Q.AL. MIL.MISSION), έδει να έλθω εις επαφήν πρός λήψιν συμπληρωματικών διαταγών μετά του Αρχηγείου τούτου. Πράγματι μετά την εις Ελλάδα ρίψιν μου, έλαβα παρά του εν Ελλάδι αρχηγείου Συν/ρχην Κρίς Μόντυ Γουντχαους) την εξής διαταγήν:
α) Ιδιότης, κυρία αποστολή και τόπος δράσεως μου η ιδία ως άνω δοθείσα υπό του Γενικου Στρατηγείου Μ.Α.
β) Συμπληρωματική αποστολή: Η του Αξ/κού Συνδέσμου του γεν. Στρατηγείου Μ.Α. προς τας ανταρτικάς δυνάμεις του Ε.Δ.Ε.Σ. εις τον αυτόν ως άνω τόπον.
Η τελευταία αύτη συμπληρωματική αποστολή μοι εδόθη υπό τους εξής όρους:
1) Δια της συμπληρωματικής ταύτης αποστολής μου δεν θα εκωλύετο η κυρία τοιαύτη. εαν εκωλύετο καθ΄ οιονδήποτε τρόπον και δι΄ οιονδήποτε λόγον η κυρία αποστολή μου, τότε θα ειχαν την απόλυτη ευχέρειαν κατόπιν αιτήσεως μου, να παραιτηθώ της συμπληρωματικής αποστολής, αφού ζητήσω την άφιξιν ετέρου αξ/κού συνδέσμου διά την ανάληψιν της αποστολής ταύτης.
2) Την υπηρεσίαν του αξ/κού συνδέσμου θα εξετέλουν διαδοχικώς εις τας περιφερείας επαρχιών Τριχωνίδος, Μεσολογγίου – Μακρυνείας, Ναυπακτίας και εν συνεχεία Ιονίων νήσεων, εαν και εφ΄ όσον επετυγχάνετο η δημιουργία διαδοχικώς κατά την άνω σειράν αρχηγείων Ε.Δ.Ε.Σ. εις τας περιφερείας ταύτας. Δηλαδή, η πρόσθετος ως άνω αποστολή μου ετέλη υπό την προυπόθεσιν ότι θα κατωρθούτο, ως ηλπίζετο, η οργάνωσις μονίμων αρχηγείων ΕΔΕΣ εις τας άνω περιφερείας κατά την διατυπωθείσαν σειράν. Δέον όπως τονισθή, ότι η οργάνωσις αναταρτικού Ε.Δ.Ε.Σ. εις τας άνω περιοχάς, εξηρτάτο τα μέγιστα, σχεδόν εξ΄ολοκλήρου, εκ της επιτυχούς οργανώσεως του αρχηγείου Ε.Δ.Ε.Σ. Τριχωνίδος, η συγκρότησις και αρχηγία του οποίου ανετέθη εις τον εξ Αγρινίου ιατρόν Γεώργιον Παπαιωάννου τον Απρίλιον 1943, συγχρόνως με την άφιξιν μου εις Τριχωνίδα. Αλλ΄ η διατήρησις μονίμου του ισχυρού τούτου αρχηγείου δεν κατωρθώθη. Το αρχηγείον Τριχωνίδος, το οποίον προωρίζετο ν΄ αποτελέση την βάσιν της οργανώσεως των ως άνω λοιπών τοιούτων, επανειλλημένως από του Μαϊου μέχρι του Οκτωβρίου 1943 αφωπλίσθη βιαίως υπό του Ε.Λ.Α.Σ., όστις κατώρθωσε να γίνη κύριος και ρυθμιστής της καταστάσεως εν δυτική Στερεά αφού εν συνεχεία κατώρθωσε να διαλύση βιαίως και τα δύο γειτονικά του αρχηγεία Ε.Δ.Ε.Σ. Μεσολλογίου (υπό τον λοχαγόν Μπούρον Κων/νον) και το ισχυρώτατον αρχηγείον Ε.Δ.Ε.Σ. Βάλτου (υπό τον ιατρόν Στυλ. Χούταν). Ο αντίκτυπος των άνω γεγονότων υπήρξεν μέγας διά τον ΕΔΕΣ. Λεπτομέρειαι περί πάντων τούτων, ως και αι ευθύναι περί των διαλύσεων των τριών τούτων ανταρτικών δυνάμεων, εκτίθενται εν τη από Φεβρουαρίου 1944 ειδική εκθέσει μου προς το Γενικόν Στρατηγείον Μ.Α. κοινοποιηθήση προς το Βασιλέα των Ελλήνων Γεώργιον Β’ και τους Πρωθυπουργούς Ελλάδος και Μ. Βρεταννίας.
Ούτω, κατόπιν των γεγονότων τούτων, την πρόσθετον αποστολήν του αξ/κού συδέσμου προς τον ΕΔΕΣ, εξετέλεσα κατά τα εξής διαστήματα: α) από του Απριλίου μέχρι της 7ης Μαϊου 1943, ότε αφωπλίσθη το πρώτον ο ΕΔΕΣ Τριχωνίδος και β) από των μέσων Οκτωβρίου 1943 μέχρι Νοεμβρίου 1943, ότε διελύθη το αρχηγείον ΕΔΕΣ Μεσολογγίου, ήτοι επί δίμηνον διάστημα περίπου. Σημειωτέον, ότι κατόπιν της διαλύσεως των τριών αρχηγείων ΕΔΕΣ Αιτωλοκαρνανίας, δεν κατέστη πλέον δυνατή η προσπάθεια συγκροτήσεως ΕΔΕΣ εις τας Ιονίους νήσους.
Ως προς την κυρίαν αποστολήν μου, αύτη εξετελέσθη πλήρως καθ΄ όλον το διετές διάστημα της εν Ελλάδι παραμονής μου, μέχρι και του Φεβρουαρίου 1945.
4. Κυρία αποστολή. Περιοχή Αιτωλοακαρνανίας
1) Οργάνωσις Δολιοφθορών
Κατωτέρω εκτίθεται εν γενικαίς μόνον γραμμαίς, ο τρόπος της οργανώσεως, της δράσεως και του επιτελεσθέντος έργου των ομάδων αυτών. Λεπτομερεστέρα ανάπτυξις αναγράφεται εν τη ειδική εκθέσει.
Η οργάνωσις δολιοφθορών περιελάμβανεν τρεις μορφάς.
α) την εκπαίδευσιν των μελών
β) την οργάνωσιν των ομάδων και
γ) την εκτέλεσιν δολιοφθορών.
α) Εκπαίδευσις των μελών. Προς αρτιωτέραν οργάνωσις των ομάδων, τον Ιούνιον 1943, κατόπιν ειδικής εγκρίσεως του Γεν. Στρατ. Μ.Α. ίδρυσα εν Αιτωλοακαρνανία Ειδικήν Σχολήν (‘ΕΣ’) εκπαιδεύσεως δολιοφθορέων και ‘κομμάντος’. Εδρα της σχολής ήτο η Μονή της Λυκορρύσεως 9 χμ. Β. της πόλεως Αγρινίου, εν συνεχεία η Ανάληψις Τριχωνίδος και κατόπιν η Μεσάριστα Μεσολογγίου – Μακρυνείας. Εις την σχολήν ταύτην εφοίτησαν, πρώτον άπαντα τα μέλη των ήδη οργανωθεισών από του Απριλίου 1943 ομάδων μου, ανερχόμενα μέχρι του Ιουνίου εις 100 τακτικά και 100 άτακτα, δεύτερον έτερα 500 μέλη εξ ων 100 τακτικά και 400 έκτακτα διά των οποίων ενεδυναμώθησαν αι ομάδες μου από του Ιουνίου 1943 μέχρι του Φεβρουαρίου 1944, ήτοι εν συνόλω εξεπαιδεύθησαν εις την σχολήν ταύτην 700 μέλη, εξ ων 200 τακτικά και 500 έκτακτα. Η εκπαίδευσις των μελων συνίστατο πρώτον: Εις τας εκρηκτικάς ύλας (γνώσιν, χρήσιν, εφαρμογήν) δεύτερον: Εις τα όπλα, εχθρικά και συμμαχικά (χρήσις και βολή) και τρίτον: εις ασκήσεις δολιοφθορών και επιχειρήσεων καταδρομών. η φοίτησις εις την σχολήν ήτο δεκαπενθήμερος δι’ έκαστον εκπαιδευόμενον. Η δε εκπαίδευσις εγένετο κατά ‘σειράς’ (‘γκρούπ’), αίτινες ήρχιζον την λειτουργία των εκάστην 1ην του μηνός. κατά το διάστημα Ιουνίου Φεβρουαρίου 1944 ελειτούργησαν εν όλω 8 σειραί.
Εις την σχολήν τούτην ελειτούργησεν επίσης τμήμα διά την στοιχειώδη εκπαίδευσιν των μελών των ομάδων πληροφοριών, ως κατωτέρω.
β) Οργάνωσις των Ομάδων. Διά την οργάνωσιν των ομάδων ετέθη ως προυπόθεσις τόσον η έκτασις της όλης περιοχής όσον και οι γεωγραφικοί αυτής όροι. Οσούτως και το ότι η αποστολή εν τω περιεχομένω της συνέκειτο εις εκτέλεσιν αφ΄ ενός συστηματικών αφ΄ετέρου εκτάκτων δολιοφθορών κατά εχθρικών εν γένει στόχων, εγκαταστάσεων, μονάδων, μέσων συγκοινωνίας κλπ. Ούτω διηρέθη η Αιτωλοακαρνανία εις πέντε (5) τμήματα, εις τα οποία οργανώθησαν ισάριθμοι ομάδες δολιοφθορέων. Τα τμήματα ταύτα ήσαν τα εξής: Τριχωνίδος με έδραν το Αγρίνιον, Μεσολογγίου – Μακρυνείας με έδραν το Μεσολογγιον, Ναυπακτίας με έδραν την Ναύπακτον, Ξηρομέρου με έδρα τον Αστακόν και Βάλτου με έδραν την Αμφιλοχίαν. Σπουδαιοτέραν δράσιν ανέπτυξαν τα τμήματα Αγρινίου και Μεσολογγίου λόγω της υπάρξεως εκεί των σημαντικωτέρων εχθρικών στόχων και αι έδραι Ιταλικών και Γερμανικών δυνάμεων δυτικής Στερεάς.
Κατά το έτος 1943 τον έλεγχον της Δυτικής Στερεάς Ελλαδος είχεν μέχρι της 15ης Σεπτεμβρίου 1943 η Ιταλική Μεραρχία Καζάλε υπό τον Ιταλόν Στρατηγόν Μαντζάνι. Εδρα της Μεραρχίας ταύτης ήτο το Αγρίνιον μέχρι της 13ης Σεπτεμβρίου 1943. Από της 13ης μέχρι της 15ης Σεπτεμβρίου η έδρα ταύτης μετεφέρθη εις την πόλιν Αιτωλικόν Μεσολογγίου. Η Μεραρχία αύτη είχεν στρατιωτκάς εγκαταστάσεις εις τας κυριώτερας πόλεις της δυτ. Στερεάς .ητοι Αγρίνιον, Μεσολόγγιον, Ναύπακτον, Αιτωλικόν, Αστακόν Αμφιλοχίαν, Κρυονέρι, Θέρμον κλπ. εις τους κόμβους συγκοινωνιών της περιφερείας, ήτοι, γεφύρας (Αχελώου, Αιτωλικού, Ευήνου, Αγγελοκάστρου κλπ). Ωσαύτως εις διαφόρους στρατιωτικάς αποθήκας υλικού, τέλος δε εις το αεροδρόμιον του Αγρινίου και εις άλλα επουσιώδη σημεία του Νομού.
Την 15ην Σεπτεμβρίου 1943, κατόπιν ενεργειών της οργανώσεως Πληροφοριών η μεραρχία Καζάλε παρεδόθη εις την ημετέραν αποστολή και, δι’ ημών, μέγα μέρος του ΕΔΕΣ. Περί τούτου επανέρχομαι εις τα περί οργανώσεως Πληροφοριών κατωτέρω.
Από της 15ης Σεπτεμβρίου 1943 τον έλεγχον επί της άνω περιοχής είχον αι Γερμανικαί δυνάμεις, αίτινες αφίχθησαν εις Αιτωλοακαρνανίαν.
Υπό τας ανωτέρω προυποθέσεις ωργανώθησαν τον Απρίλιον 1943, αι ομάδες δολιοφθορών.
Το σύνολον των μελών ήτο αρχικώς 100 τακτικά και 100 έκτακτα κατανεμημένα αναλόγως της σπουδαιότητος των τμημάτων. Η αρχική αύτη σύνθεσις, διετηρήθη μέχρι της 7ης Μαϊου 1943, διότι τότε υπήρχεν η προοπτική ότι εις τας επιχειρήσεις, θα εβοηθούμεθα και υπό των ήδη συγκροτουμένων εθνικών ανταρτικών δυνάμεων ΕΔΕΣ Αιτωλοαρκανίας, ιδίως εις εκτάκτους και καθολικάς επιχειρήσεις δολιοφθορών, εν συνδυασμώ με επιχειρήσεις των ανταρτικών δυνάμεων, οπ’ οτε αι ομάδες μου θα επλαισιούντο υπό προσωρινώς αποσπασθέντων ανταρτών. Το σχέδιον και η προοπτική όμως αύτη εματαιώθη την 7ην Μαϊου 1943, ότε αφωπλίσθη βιαίως ο ΕΔΕΣ Τριχωνίδος υπό του ΕΛΑΣ, εν Θέρμω, εγένετο δε κύριος της κατστάσεως εν τη περιοχή ταύτη ο ΕΛΑΣ. Επειδή συνεπώς κατόπιν τούτου, δεν επρεπεν να θεωρήται βεβαία η μόνιμος, τουλάχιστον επί του παρόντος, ύπαρξις ενόπλου ΕΔΕΣ εν Τριχωνίδι – Μεσολογγίω κλπ. επειδή εξ΄ άλλου η οργάνωσις ΕΛΑΣ, τουλάχιστον ως προς τους ιθύνοντες και βαθμοφόρους της, δεν ενέπνεεν ουδεμίαν εμπιστοσύνην ότι θα εβοηθούσε καθ΄ οιονδήποτε τρόπον την αποστολήν μου εις το έργον της και όχι μόνον τούτο, αλλά ότι και θα έθετεν προσκόμματα εις τούτο, δι΄ όλους αυτούς τους λόγους, το σχέδιον και η προοπτική ήλλαξαν εκ βάθρου. Ητοι, ετέθη ως βάσις ότι έπρεπεν να εκτελωνται υπό των ομάδων μου, πλην των πληροφοριών και άπασαι αι αποστολαί δολιοφθορών, ‘κομμάντος’ και τακτικών επιχειρήσεων κατά μονάδων του εχθρού, εις ολόκληρον την περιοχήν της Αιτωλοακαρνανίας και Ιονίων νήσων.
Προς τούτο, από των αρχών Μαϊου 1943 ο αριθμός των τακτικών μελών των Ομάδων μου δολιοφθορών ηυξήθη εις 200 μέλη, των δε εκτάκτων εις ετέρους διακοσίους (200).
Και τα μεν τακτικά 200 μέλη των Ομάδων τούτων, εξετέλουν δολιοφθοράς κατόπιν γενικών και σχεδόν αμεταβλήτων διαταγών επί προδιαγεγραμμένων σχεδίων (δολιοφθοραί επί μεταφορικών μέσων, πλωτών μέσων, αποθηκών, τηλεγραφικών και τηλεφωνικών μέσων επικοινωνίας του εχθρού κλπ.), τα δε έκτακτα μέλη εκαλούντο εις εκτέλεσιν δολιοφθορών κατόπιν ειδικών και εκτάκτων διαταγών επί εχθρικών στόχων και μονάδων (επιχειρήσεις διά την διευκόλυνσιν των Συμμαχικών αποβάσεων εις Σικελίαν και Ιταλίαν, αφοπλισμός των Ιταλικών δυνάμεων και παράδοσις των Ιταλών εις την Αποστολήν και τας Εθνικάς Οργανώσεις κλπ). Συγκεκριμένως εις τας επιχειρήσεις διά τας αποβάσεις εις Σικελίαν, εν τη περιοχή μου έλαβον μέρος ομάδες δολιοφθορών εξ 700 ανδρών εν συνόλω. Πράγματι κατά το τρίμηνον τούτο Ιουνίου – Ιουλίου – Αυγούσου 1943, ότε εις ολόκληρον την περιοχήν Αιτωλοακαρνανίας εξετελέσθησαν σημαντικαί επιχειρήσεις κατ΄ εχθρικών στόχων και μονάδων, γνωσταί υπό το όνομα ‘Ρατς’ (Ποντικοί), αι ομάδες μου ενεδυναμώθησαν πλην των ως άνω 400 ανδρών, και εκ 300 ετέρων εκτάκτων μελών, προς εκτέλεσιν της ως ανω αποστολής. Ελαβον δε χώραν, τόσον δολιοφθοραί, όσον επιχειρήσεις ‘κομμάντος’ και τακτικαί επιχειρήσεις. Μετά τον Σεπτέμβριον 1943 και μέχρι του πέρατος της αποστολής μου, ο αριθμός των μελών και παλιν εις 200 τακτικούς και 200 εκτάκτους.
Προς αρτιώτεραν οργάνωσιν των ομάδων δολιοφθορών, τον Ιούνιον 1943 κατόπιν ειδικής εγκρίσεως του Γενικού Στρατηγείου Μ. Α. ίδρυσα εν Αιτωλοακαρνανία Ειδικήν Σχολήν (‘ΕΣ’) εκπαιδεύσεως δολιοφθορών και ‘κομμάντος’. Εις την σχολήν αυτήν εφοίτησαν διαδοχικώς από του Ιουνίου 1943 μέχρι του Φεβρουαρίου 1944 περί τα 700 μέλη, άτινα, εις 15θήμερον φοίτησιν, εξεπαιδεύθησαν α) εις τας εκρηκτικάς ύλας (γνώσιν, χρήσιν, εφαρμογήν) β) εις τα όπλα (εχθρικά και συμμαχικά) και γ) εις ασκήσεις δολιοφθορών και επιχειρήσεων καταδρομών.
Τονίζω ότι λόγω της μη επεκτάσεως, παρ΄ όλας τας συνεχείς προσπαθείας, του εθνικού αντάρτικου κινήματος εις την Αιτωλοακαρνανίαν και νοτίως και δυτικώς (Ιόνιοι νήσοι) αυτής, δεν ηδυνήθην μέχρι του Απριλίου 1944 (οπότε μετέβην αυτοπροσώπως εκεί) να επεκτείνω την οργάνωσιν ομάδων και εις τας Ιονίους νήσους, ως τούτο αρχικώς προεβλέφθη. Και τούτο διότι κυρίως λόγω της ελλείψεως εθνικών ενόπλων ομάδων, εδυσχεραίνετο απολύτως η επικοινωνία με πέραν της θαλάσσης περιοχάς.
Αι κυριώτεραι δολιοφθοραί που επετεύχθησαν κατά το διάστημα από Απριλίου 1943 μέχρι Μαρτίου 1944, είναι αι κάτωθι:
α) Ετοποθετήθησαν εκκρηκτικαί ‘χελώνες’ επί 16 εχθρικών πλωτών μέσων, εξ ων αι δύο εκ τούτων ετοποθετήθησαν εις Πάτρας επί ισαρίθμων ρυμουλκών της Γερμανικής μεταφορικής υπηρεσίας Μεσολογγίου – Πατρών
β) Ετοποθετήθησαν εκκρηκτικά ‘κάρβουνα’ εντός της καρβουνοαποθήκης 11 εχθρικών πλωτών μέσων και 36 φοράς διαδοχικώς εντός της καρβουνοαποθήκης της ατμομηχανής του σιδηροδρόμου Μεσολογγίου – Αγρινίου. Εκ των 36 τούτων τοποθετήσεων, εξεράγη η 36η με αποτέλεσμα την καταστροφήν του λέβητος (Οκτώβριος 1943). Περαιτέρω, ετέρα τοποθέτησις διετάχθη να μη λάβη χώραν προς αποφυγήν αντιποίνων κατά των Ελλήνων σιδηρ/κων υπαλλήλων
γ) ανετινάχθησαν 11 κύριαι γέφυραι εν Αιτωλοακαρνανία και 23 και 25 μικραί τοιαύται. Εκ των 11 κυρίων γεφυρών, αι 4 κατεστράφησαν ολοσχερώς διά πλήρους και καθολικής ανατινάξεως, αι δι’ υπόλοιποι προσκαίρως δι΄ αχρηστεύσεως των επί διαστήματι από 10 ημερών μέχρι 5 μηνών,
δ) εκλείσθησαν αι οδικαί συγκοινωνίαι εις 13 σημεία του δικτύου του νομού δι΄ ανατινάξεων της οδού ή εμφράξεων ταύτης, δι’ ων εκωλύθη η εχθρική συγκοινωνία επί διαστήματι από τριών ωρών μέχρι τριών ημερών,
ε) ανετινάχθη 10κις η σιδηροδρομική γραμμή Μεσολογγίου – Αγρινίου εις διαφόρους θέσεις κυρίως Β. λιμνοθαλάσσης και ΒΑ χωρίου Σταμνά, καθ΄ον χρόνον διήρχετο η αμαξοστοιχία, διά της τοποθετήσεως εκκρηκτικών ‘παγίδων’. Και κατά τας 10 ανατινάξεις, η αμαξοστοιχία μετέφερεν εκ Μεσολογγίου προς Αγρίνιον Γερμανούς στρατιώτας και πολεμικόν υλικόν. Εκ των ανατινάξεων τούτων (περί ων ειδικώς ωμίλησεν δις ο ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου τον Ιούλιον και Οκτώβριον 1943), ηχρηστεύθησαν διαδοχικώς περί τα 25 ‘βαγκόνια’ και μια ατμομηχανή, εφονεύθησαν από 25 ως 35 Γερμανοί Στρατιώται, δύο Λοχίαι, και ετραυματίσθησαν σοβαρώς ή ελαφρώς από 80 έως 100 Γερμανοί και Ιταλοί στρατιώται. Αντίποινα κατά Ελλήνων δεν εσημειώθησαν.
στ) Ετέθη πυρκαιά εις 15 εχθρικάς αποθήκας. Εκ τούτων αι 12 επετεύχθησαν διά της τοποθετήσεως εντός μεταφερομένων πρός τας αποθήκας εχθρικών υλικών, δι΄ ωρολογιακών εμπρηστικών βομβών. Εκ των άνω αποθηκών, αι 16 αποτεφρώθησαν. Λόγω των δολιοφθορών τούτων, συνελήφθησαν υπό των Γερμανών και εξετελέσθησαν 3 ιταλοί στρατιώται, φύλακες των αποθηκών
ζ) απεκόπτοντο σχεδόν καθημερινώς καθ΄όλον το διάστημα από Απριλίου 1943 μέχρι Φεβρουαρίου 1944, διαδοχικώς εις διάφορα σημεία της Αιτωλοακαρανίας τα τηλεφωνικά και τηλεγραφικά καλώδια, μετ΄αφαιρέσεως και μεταφοράς τούτων εκ του τόπου των δολιοφθορών. Εκ των δολιοφθορών τούτων αφηρέθησαν και συνεκεντρώθησαν εις καλώδια συνολικού μήκους 10 περίπου χιλιομέτρων, εξ ων 6 περίπου χιλιόμετρα απεστάλησαν εις το Αρχηγείον των εν Ελλάδι Συμμαχικών αποστολών
η) ετοποθετούντο εκκρηκτικαί ‘παγίδες’ (‘Μπούμπυ τραπς’) επί διαφόρων σημείων των οδών του νομού. Διά των παγίδων τούτων ανετινάχθησαν κατά καιρούς 25 εχθρικά αυτοκίνητα και 6 γερμανικά άρματα μάχης (Ιούλιος – Αύγουστος 1943) με αποτέλεσμα τον τραυματισμό Γερμανών στρατιωτών.
θ) καθ΄ όλον το διάστημα, ερρίπτοντο υπό ανδρών των ομάδων μου τεμάχια ελαστικού κατά πάσαν παρουσιαζομένην ευκαιρίαν, εντός δοχείων βενζίνης αυτοκινήτων διά την πρόσκαιρον αχρήστευσιν των αυτοκινήτων. Τα αποτελέσματα των δολιοφθορών τούτων ειδικώς κατέστησαν άδηλα. Ελαστικά ερρίφθηασν εις Αγρίνιον, Μεσολόγγιον, Ναύπακτον και Αμφιλοχίαν
ι) Τέλος κατ΄ Οκτώβριον 1943 ερρίφθη ειδική ερεθιστική σκόνη επί των πλυθέντων εσωρρούχων των στρατιωτών Γερμανικού λόχου διά ψυχολογικούς σκοπούς.
ια) Καίτινα άλλα επουσιώδη ‘σαμποτάζ’ αναφερόμενα εν τη εκθέσει δράσεως μου. Αι επιχειρήσεις εξ άλλου διά την παράδοσιν των ιταλικών δυνάμεων αναφέρονται κατωτέρω εις το έργον των ομάδων πληροφοριών.
Καθ΄ όλον το διάστημα από του Απριλίου 1943 μέχρι Μαρτίου 1944 διά την εκτέλεσιν των ανωτέρω δολιοφθορών, τα 200 τακτικά μέλη των ομάδων μου ευρίσκοντο συνεχώς εν δράσει, τα δ΄ έκτακτα 500 μέλη, εχρησιμοπιήθησαν ιδίως κατά τους μήνας Ιούνιον, Ιούλιον, Αυγουστον και Σεπτέμβριον 1943, και τον μήνα Νοέμβριον 1943 τινά εκ των εκτάκτων μελων τούτων.
2) Ομάδες πληροφοριών και Κατασκοπείας:
Το γεγονός της υπάρξεως εν Αιτωλοακαρνανία σημαντικών πεδίων προσγειώσεως (Αγρίνιον, λίμνη Τριχωνίδος, λιμνοθάλασσα, ΝΔ έκτασις Αιτωλο/νίας κλπ), λιμένων, συγκοινωνιακών κόμβων ως και του αεροδρομίου Αγρινίου, ενεφάνιζεν ταύτην ως κυρίαν και ουσιώδη περιοχήν διά μιαν ενδεχομένην αποβατικήν επιχείρησιν εις Ελλάδα. Το έτερον εξ΄ άλλου γεγονός της υπάρξεως εις την περιοχήν αυτήν σημαντικής εχθρικής δυνάμεως, καθίστα απαραίτητον την αρτίαν οργάνωσιν δικτύου πληροφοριών.
Προς εκτέλεσιν της αποστολής ταύτης, ελήφθησαν πάλιν υπ΄ όψιν τόσον η έκτασις όσον και οι γεωγραφικοί όροι της Δυτ. Στερεάς. Ούτω διηρέθη η όλη περιοχή εις πέντε (5) κατ΄ αρχάς τμήματα ήτοι:
α) το τμήμα της πόλεως Αγρινίου με αριθμόν μελων 80. Εις το τμήμα τούτο περιελαμβάνετο πλην της πόλεως, το αεροδρόμιον Αγρινίου, το χωρίον Δοκίμιον και εδαφική περιοχή ακτίνος 3-5 χιλ. πέριξ της πόλεως ταύτης.
β) το τμήμα της Τριχωνίδος περιλαμβάνον ολόκληρον την επαρχίαν ταύτην πλην Αγρινίου. Εδρα του τμήματος τούτου ήτο το Θέρμον, κατόπιν η Μονή Λυκορρύσεως και τέλος το χωρίον Ανάληψις.Μέλη 30.
γ) Το τμήμα Μεσολογγίου περιλαμβάνον την επαρχίαν Μεσολογγίου, με αριθμόν μελών 50 και έδραν το Μεσολόγγιον. Εις το τμήμα τούτο υπήγετο και η θαλασσία περιοχή του Πατραϊκού κόλπου.
δ) Τμήμα Ναυπακτίας περιλαμβάνον την περιοχήν της επαρχίας Ναυπακτίας, με αριθμόν μελών 25 και έδραν την Ναυπακτον και
ε) το τμήμα Ξηρομέρου περιλαμβάνον την ομόνυμον επαρχίαν, με αριθμόν μελών 30 και με έδραν την πόλιν του Αστακού. Ενταύθα περιελαμβάνετο ωσαύτως και η θαλασσία περιοχή της δυτικής Αιτωλοακαρνανίας μέχρι του Αμβρακικού κόλπου. Από του Ιουνίου 1943, εκρίθη αναγκαίον να οργανωθούν δύο νέαι ομάδες πληροφοριών. Ητοι το 6ον τμήμα περιλαμβάνον την επαρχίαν Βάλτου με έδραν την Αμφιλοχίαν και αριθμόν μελών 25. Εις το τμήμα τούτο υπήγετο και η περιοχή του Αμβρακικού κόλπου και τέλος
ζ) το τμήμα Αθηνών με έδραν τας Αθήνας και αριθμόν μελών 60 εντός των Αθηνών και με ανα εν μέλος εις τας πόλεις Ελευσίνα, Κόρινθον, Ξυλόκαστρον, Αίγιον, Ρίον και Πάτρας. Το τμήμα τούτο περιελάμβανεν πλην της πρωτευούσης και οδικόν δίκτυον Αθήναι – Μεσολόγγιον μέσω Πατρών.
Η αποστολή της Οργανώσεως πληροφοριών συνίστατο εις τας εξής τρεις μορφάς: α) Συγκέντρωσις πάσης φύσεως πληροφοριών περί του εχθρού και διαβίβασις εις το Γεν. Στρατ. Μ.Α. β) Ανατρεπτικαί ενέργειαι εντός των τάξεων του εχθρού προς τον σκοπόν στάσεων, ανατροπών ως και γενικώς πολέμου των νεύρων. Ούτω έκαστον τμήμα, ως και η όλη οργάνωσις πληροφοριών διηρήτο εις δύο κλάδους. Τον κλάδον πληροφοριών (παθητικόν) και τον τοιούτον ανατροπής (ενεργητικόν). Πλην των ανωτέρω η οργάνωσις αύτη ανελάμβανεν την προστασίαν και φύλαξιν των εις την περιοχήν της ευρισκομένων υπό αποστολήν ή διερχομένων μελών της ημετέρας Αποστολής ή και άλλων αποστολών. Εκάστου κλάδου εις έκαστον τμήμα υπήρχεν εις βαθμοφόρος επί κεφαλής. Δι΄ έκαστον δε τμήμα υπήρχεν εις βαθμοφόρος επί κεφαλής. Δι΄ έκαστον δε τμήμα εις προϊστάμενος, όστις ανέφερεν εις το αρχηγείον μου περί παντός ζητήματος αφορώντος το τμήμα του.
Προς αρτιωτέραν εκτέλεσιν της υπηρεσίας πληροφοριών άπαντες οι προϊστάμενοι και οι βαθμοφόροι των ανωτέρω τμημάτων (πλήν του τμήματος των Αθηνών) εξεπαιδεύθησαν εις την Ειδικήν Σχολήν (‘ΕΣ’) περί ης αναφέρονται τινά ανωτέρω εις το κεφάλαιον των δολιοφθορών, ότι ελειτούργησεν εν ειδικόν τμήμα κατασκοπείας και ανατροπών. Η φοίτησις των μελών τούτων εις την σχολήν ταύτην ήτο 5θήμερος, περιελάμβανε δε τας εξής διδασκαλίας: α) συμπεριφορά του κατασκόπου, β) Τας ιδιότητας του κατασκόπου και γ) την χρήσιν κρυπτογρφικών κωδίκων, μετά σχετικών ασκήσεων επί των ανωτέρω.
Αι κυριώτεραι υπηρεσίαι τας οποίας προσέφερεν η ως άνω Οργάνωσις πληροφοριών και Κατασκοπείας κατά το διάστημα από Απριλίου μέχρι Μαρτίου 1944 ήσαν κατά τους δύο ρηθέντας κλάδους αυτής ως εξής:
Κλάδος Πληροφοριών και Κατασκοπείας α) Συνεκεντρούντο και διεβιβάζοντο εις το Στρατηγείον Μέσης Ανατολής πληροφορίαι πάσης φύσεως στρατιωτικής αφορώσαι την δύναμιν, σύνθεσιν, εφοδιασμόν μετακινήσεις κλπ των στρατευμάτων κατοχής. Οσαύτως πληροφορίαι περί των ονομάτων των αξ/κών των εχθρικών μονάδων, του τόπου προελεύσεως των και του τόπου προορισμού των β) Πληροφορίαι περί των εχθρικών θέσεων, εγκαταστάσεων, οχυρωματικών έργων, σταθμών, αποθηκών και εν γένει παντός εχθρικού στόχου. Εν των αποτελεσμάτων των πληροφοριών τούτων ήτο και ο επιτυχής βομβαρδισμός των στόχων τούτων υπό της συμμαχικής αεροπορίας. γ) Πληροφορίαι περί των θαλασσίων μεταφορικών του μέσων και μεταφορών αυτού. δ) Απεκτήθησαν και απεστάλησαν εις Κάιρον τα σχεδιαγράμματα όλων των εχθρικών εγκαταστάσεων, ήτοι, του αεροδρομίου Αγρινίου, των λιμένων της δυτικής Στερεάς, των γεφυρών μετά των τυχόν υπονομεύσεων αυτών και άλλων μονίμων αμυντικών έργων ε) Τοπογραφικά σχέδια της Δυτ. Στερεάς, ως και λεπτομερής βυθομέτρησις της θαλασσίας περιοχής από της Ιτέας μέχρι και του Αμβρακικού κόλπου, διά την μελετουμένην αποβατικήν επιχείρησιν επί της περιφερείας ταύτης. Ειδικώς απεστάλησαν σχεδιαγράμματα της νοτιοδυτικής άκρας του νομού Αιτωλοκαρνανίας, ως καταλληλοτάτου θέσεως δι΄ αποβάσεις δι΄ αεραγημάτων.
Πλην των πληροφοριών αίτινες εστέλλοντο εις Γεν. Στρατηγείον Μ.Α. όπερ επετέλει και τον κύριον σκοπόν της Οργανώσεως, διά της Οργανώσεως πληροφοριών προελειαίνετο και ετοιμάζετο το έδαφος διά πάσαν επιχείρησιν κατά του εχθρού υπό ημετέρων ομάδων δολιοφθορών και καταδρομών. Ούτω προς την θέσιν των υπονομεύσεων των γεφυρών, της δύναμιν, θέσιν και τρόπον αλλαγής των εχθρικών φυλακίων, τας εχθρικάς μετακινήσεις και προετοιμασίας προς μετακίνησιν διά προσβολάς υπό των ομάδων αύται συνηργάσθησαν μετά των ομάδων κατασκοπείας.
Η οργάνωσις πληροφοριών πλην των ανωτέρω, προελείανε το έδαφος διά τας επιχειρήσεις της ανατροπής και παραδόσεως των ιταλικών δυνάμεων της δυτικής Στερεας, ήτοι της Μεραρχίας Καζάλε υπό τον Ιταλόν στρατηγόν Μαντζάνι, εις την ημετέραν Αποστολήν και την διαρροήν του ιταλικού οπλισμού εις τας εθνικάς ανταρτικάς οργανώσεις.
Εις την ανατροπήν και παράδοσιν των Ιταλών έλαβον μέρος αποκλειστικώς άνδρες των ομάδων πληροφοριών.
Κλάδος ανατροπής. Από των αρχών του έτους 1943 ότε εμελετάτο συμμαχική επιχείρησις εις την Μεσόγειον θάλασσαν, η Ιταλία εθεωρήθη πρόσφορος στόχος διά συμμαχικάς αποβάσεις είτε επί Ελληνικού τοιούτου ένθα κύρια άμυνα ήσαν Ιταλικαί δυνάμεις. Από του έτους 1943 επίσης ο Ιταλικός στρατός, αι Ιταλικαί μονάδες και ο Ιταλός στρατιώτης εθεωρήθη πρόσφορον έδαφος διά την διενέργειαν ανατρεπτικών αποστολών προς τον σκοπόν είτε καθολικής επαναστάσεως κατά του άξονος, είτε τοπικών στάσεων των διαφόρων μονάδων, είτε τέλος και σκοπών προς παροχήν εις τας διαφόρους μυστικάς συμμαχικάς αποστολάς πληροφοριών χρησίμων διά το Συμμαχικόν Στρατηγείον. Η πλάστιγξ του πολέμου αιωρείτο εις το 1943 (αρχάς) και δεν ήθελε παρά ολίγον ακόμη χρόνον διά να γύρη με το μέρος των Συμμάχων. Τούτο και ο Γερμανικός και Ιταλικός στρατός το εγνώριζαν, αλλά ο μεν Γερμανός στρατιώτης (ως επανειλλημένως διαπιστώσαμεν κατα τας επαφάς μας) τουλάχιστον το 1943 δεν ήτο δυνατόν να σκεφθή τίποτε άλλο εκτός από την πορείαν προς την νίκην. Ενώ οι Ιταλοί διαφορετικής νοοτροπίας, ήρχισαν ήδη να συνέρχωνται από την έπαρσιν και την φιλοδοξίαν την οποίαν τους είχε εμφυσήση ο ηγέτης των και να εννοούν ότι η περιπέτεια την οποίαν υφίσταντο, ήτο υπεράνω των δυνάμεων των, ή τουλάχιστον δεν συνεδυάζετο με την κοινωνικήν και πολιτικήν νοοτροπίαν των και το καλιτερον πράγμα γι ΄αυτούς θα ήτο να ευρίσκοντο στα σπίτια των με πολιτικήν περιβολήν: ίσως η νοοτροπία αύτη των Ιταλών δεν ήτο τόσον εμφανής εις τας πόλεις ένθα εν πολλοίς ελησμονείτο σχεδόν ο πόλεμος με τας ευκόλους διασκεδάσεις ενός κατακτητού. Αλλ’ εις την επαρχίαν, όπου η στρατιωτική ζωή ήτο ξηρά, ανεπηδούσε η φυσική νοοτροπία του στρατιώτου.
Από του Αυγούστου 1943 εθεωρήθη ενδεχομένη η δυνατότης της ανατροπής και παραδόσεως των ιταλικών δυνάμεων της Αιτωλοακαρνανίας. Αι ιταλικαί μονάδες ήσαν διασκορπισμέναι εις διάφορα σημεία του Νομού, αλλά το κέντρον των ενεργειών ήτο το Αγρίνιον.
Οθεν προς τον αντικειμενικόν σκοπόν τούτον, εγκατεστάθην μονίμως εν Αγρινίω ένθα ευρίσκετο και η έδρα της Ιταλικής Μεραρχίας.
Η αποστολη της ανατροπής των Ιταλών ήρχισεν από της 10ης Ιουλίου 1943, επομένης των συμμαχικών αποβάσεων εν Σικελία και είχεν σκοπόν την προετοιμασία του εδάφους για μια μελλοντική παράδοσιν και την διαρροήν οπλισμού εις την ορεινή Ελλάδα. Συνίστατο δε εις τας εξής ενέργειας:
1) Εις επαφάς των μελών των ομάδων μου με ιταλούς αξιωματικούς και στρατιώτας προς διάλυσιν του φόβου και της εχθρότητος των Ιταλών προς το πνεύμα της πολιτικής των Συμμάχων
2) Εις την έκδοσιν εν Αγρινίω φυλλαδίων εις την Ιταλικήν γλώσσαν διά τους Ιταλούς στρατιώτας. Τα φυλλάδια ταύτα εξεδίδοντο δις της εβδομάδος περιελάμβανον δε κείμενον μιάς σελίδος με σταθερόν τίτλον την φράσιν:
(‘Στρατιώται Ιταλοί επαναστατήσατε κατά των Γερμανών!’) από της 1ης μέχρι της 25ης Σεπτεμβρίου εξεδίδοντο καθημερινώς. Διενέμοντο δε υπό πρακτόρων εις τους καταυλισμούς του Αγρινίου, Μεσολογγίου και Αιτωλικού και εκείθεν εις άλλας μονάδας της Δυτ. Στερεάς.
Τα φυλλάδια ταύτα άσκησαν ισχυράν ψυρολογικήν επίδρασιν επί του ηθικού και των αποφάσεων των Ιταλών.
Από τας 20ης Αυγούστου 1943, πλην των ανωτέρων ενεργειών ήρχισαν βολιδοσκοπήσεις Ιταλών αξιωματικών προς διαρροήν στρατιωτών.
Αι πρώται βολιδοσκοπήσεις του Διοικητού της μεραρχίας Καζάλε στρατηγού Μαντζάνι ήρχισαν την 1ην Σεπτεμβρίου εν Αγρινίω υπό του γενικού Γραμματέως του Δήμου Αγρινίου Βασιλείου Κρίντα (εκτελεσθέντος αργότερον διά την αιτίαν ταύτην) και του τότε Δημάρχου. Εν συνεχεία την 3ην Σεπτεμβρίου επρότεινον προσωρινώς εις τον άνω στρατηγόν την αναχώρησιν του μετ΄ εμού και ολοκλήρου του αεροπορικού στόλου του Αγρινίου διά Κάιρον, φού εξέδιδε διαταγήν προς τας μονάδας του περί παραδόσεως εις τας δυνάμεις των ορέων. Το σχέδιον τούτο, όπερ ούτος απεδέχθη και περί του οποίου ειδοποιήθη το Καϊρον και εν συνεχεία η Ντέρνα της Αφρικής διά την υποδοχήν του στολίσκου, εματαιώθη την ημέραν της αναχωρήσεως, την 9ην Σεπτεμβρίου, ουχί όμως εξ αιτίας ημών ή του Μαντζάνι. Ούτος ανεκάλεσεν αυθημερόν τας διαταγάς του προς τας μονάδας της μεραρχίας του. εν συνεχεία δε την 13ην Σεπτεμβρίου, μετέφερεν την έδραν του εις Αιτωλικόν, το οποίον και ωχύρωσεν διά της μεταφοράς βαρέων πυροβόλων.
Την τελευταίαν επίσημον επαφήν μετά του Μαντζάνι, διενήργησα προσωπικώς την 15ην Σεπτεμβρίου εις το Αιτωλικόν. Κατ’ αυτήν του εδήλωσα ότι την επομένην θα αφωπλίζετο υπό των Γερμανών. Ηθέλησα να τον πείσω περί τούτου και περί του ότι οι στρατιώται του θα περιελαμβάνοντο παρά των εθνικών ανταρτικών ομάδων. Του εδήλωσα ότι προς τον σκοπόν τούτον ο Στρατηγός Ζέρβας αυτοπροσώπως και κλιμάκιον του αρχηγείου των εν Ελλάδι Συμμ. Στρατ. αποστολών ευρίσκετο κατ΄ εκείνην την στιγμήν εις χωρίον παρά το Αγρίνιον (πράγματι ευρίσκοντο ούτοι εις χωρίον Μπαρμπαλιός – Βάλτου ολίγα χλμ. Β. Αγρινίου).
Μετά ταύτα ο Στρατηγός Μαντζάνι επεσκέφθη δι΄αυτοκινήτου του τας μονάδας Αιτωλοακαρνανίας.
Ούτω επετεύχθη η διαρροή και παράδοσις της μεραρχίας Καζάλε κατά μικρά τμήματα, αρχίσασα την νύκτα της 15ης προς 16ην Σεπτεμβρίου 1943. Μετά διήμερον οι Γερμανοί είχον αφωπλίσει τους εναπομείναντες Ιταλούς της δυτ. Στερεάς.
3) Επιχειρήσεις: Ως ελέχθη οργανώθησαν ωσαύτως και ομάδες ‘κομμάντος’ και επιχειρήσεων.
Η δράσις των ομάδων τούτων κυρίως ανεπτύχθη κατά τους μήνας Ιούνιον – Ιούλιον – Αύγουστον και Σεπτέμβριον 1943 προς αντιπερισπασμόν των Συμμαχικών αποβάσεων και επιχειρήσεων εν Ιταλία.
Οι άνδρες των ομάδων εξεπαιδεύθησαν εις την ρηθείσαν ανωτέρω Ειδικήν σχολή ήτις ιδρύθη εν Αιτωλοακαρνανία.
Αι κυριώτεραι επιχειρήσεις που έλαβον χώραν ήσαν αι εξής:
α) Ανηρπάγησαν τρεις σωροί υπαιθρίων αποθηκεύσεων εχθρικού πολεμικού παρά την αμαξιτήν οδόν Αγρινίου εις θέσιν Ν. λίμνης Λυσιμαχίας. Επισης κατά τον μήνα Ιούλιον 1943 (Ρατς) ελεηλατήθησαν δύο αποθήκαι εν Μεσολογγίω και Ναυπάκτω μετον οπλισμόν και ιματισμόν του εχθρού
β) Ηχμαλωτίσθη μια ομάς εξ 20 Ιταλών μετά του αξιωματικού των παρά την θέσιν ‘Κλεισούρα’ Μεσολογγίου
γ) επιδρομή κατά του αεροδρομίου Αγρινίου (αποτυχούσα)
δ) επιδρομή κατά της γερμανικής φρουράς Κρυονερίου
ε) επιδρομή κατά της γερμ. αμαξοστοχίας Μεσολογγίου – Αγρινίου κατόπιν προηγηθεισών δολιοφθορών
στ) επίθεσις και βύθισις ιταλικού μικρού εξοπλισμένου βενζινοπλοίου 10 χμ. ΝΔ Αστακού
ζ) μάχη κατά γερμ. περιπολικής μονάδος παρά το χωρίον παπαδάτες
η) μάχη της γεφύρας Αχελώου (αποτυχούσα)
θ) μάχη της Ναυπάκτου και
ι) μάχη του Αγίου Βλασίου κατά ισχυρής γερμ. δυνάμεως μετά τεθωρακισμένων.
Μέσα επικοινωνίας με το Γεν. Στρατ. Μ.Α.
Εχρησιμοποιήθησαν υπ΄ εμού τα κάτωθι μέσα:
α) ο ιδιαίτερος ασύρματος του αρχηγείου μου
β) αεροπλάνα της συμμαχικής αεροπορίας προς εφοδιασμόν μου διά ρίψεων
γ) συμμαχικά αεροπλάνα προσγειούμενα εν Ελλάδι προς αποστολήν εις Κάιρον σχεδίων, χαρτών και άλλων αντικειμένων.
Συλλήψεις
Κατά την διάρκειαν της παραμονής μου εν Αιτωλοακαρνανία, συνελήφθην τρίς υπό των Γερμανών (δύο υπό στρατιωτικής μονάδος, η Τρίτη υπό της Γκεστάπο), δύο υπό των Ιταλών και τρίς υπό της οργανώσεως ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Εις τας δύο εκ των ανωτέρω συλλήψεων κατωρθώθη ν’ αφεθώ ελεύθερος, εις τας λοιπάς εξ εδραπέτευσα.
Τον Φεβρουάριον 1944 λόγω των ως άνω διαδραματισθέντων της δημιουργηθείσης καταστάσεως, κατέστη αναγκαίον όπως μεταβώ δι’ ολιγοήμερον παραμονήν εις Κάιρον προς υποβολήν λεπτομερούς εκθέσεως περί των γεγονότων της δυτικής Στερεάς Ελλάδος από του 1942 μέχρι των αρχών 1944. Η υποβληθείσα έκθεσις εκοινοποιήθη εις τον Βασιλέα Γεώργιον Β’ και τους Πρωθυπουργούς Ελλάδος και Μ. Βρετανίας.
Τον Μάρτιον 1944 ανεχώρησα εκ Καΐρου διά την κατεχομένην Ελλάδα προς συνέχισιν της άνω αποστολής μου. Η έδρα της αποστολής μου, μετεφέρθη ήδη εις το Ιόνιον πέλαγος κυρίως εις ν. Ζάκυνθον.
Αποστολή εις Ιονίους Νήσους
(έδρα Ζάκυνθος)
Λόγω των ρηθέντων γεγονότων, ήτοι της οριστικής ανακοπής της επεκτάσεως της εθνικής ανταρτικής κινήσεως εις δυτ. Στερεάν και συνεπεία τούτου εις Πελοπόννησον και Ιονίους Νήσους, κατέστη απαραίτητον όπως η εν αρχή του παρόντος δοθείσα μοι αποστολή, τροποποιηθή α) ως προς την έδραν της και β) ως προς την επικουρικήν τοιαύτην, ήτοι του αξ/κού συνδέσμου προς Ελληνας αντάρτας. ητοι επανήλθον εις Ελλάδα υπο τα κάτωθι διακριτικά.
Ιδιότης: αρχηγός αποστολής εις Ελλάδα (ομοία ως άνω)
Αποστολή: α) οργάνωσις επιχειρήσεων δολιοφθορών
β) οργάνωσις της κατσκοπείας και
γ) οργάνωσις ανατροπής εις τας τάξεις του εχθρού
Τόπος δράσεως:α) η νήσος Ζάκυνθος και εν συνεχεία αι λοιπαί Ιόνιοι νήσοι
β) αι δυτικαί ακταί της Πελοποννήσου
γ) η θαλασσία περιοχή των ανωτέρω
Εδρα: η νήσος Ζάκυνθος
Κυριαρχούσα διαταγή του Γενικού Στρατηγείου εφ΄ όλων των ενεργειών ήτο η ακόλουθος: Αυστηρά αποχή της Αποστολής μου από αναμίξεις εις πολιτικάς και ανταρτικάς κινήσεις. Αλλωστε δημιουργία τοιούτων εις την άνω περιοχήν δεν προεβλέπετο ότι θα κατωρθούτο.
Κατά την άφιξιν και εγκατάστασιν μου εις Ζάκυνθον, τον Απρίλιον 1944, η κατάστασις εκεί από απόψεως εχθρικών δυνάμεων και πολιτικής καταστάσεως συνοψίζεται ως ακολούθως:
Αι εχθρικαί δυνάμεις της νήσου απετελούντο
α) εκ της γερμανικής φρουράς εξ 1.400 ανδρών κατανεμημένων εις διαφόρους θέσεις της Ζακύνθου. Από του Ιουνίου 1944 η δύναμις των γερμανών ηυξήθη εις 1800 άνδρας τον δε Σεπτέμβριον 1944 ηλατώθη αύτη εις 1100 άνδρας. Διοικητής της Φρουράς και όλης της νήσου ο γερμανός Ταγματάρχης Λούθ και εν συνεχεία ο Ταγματάρχης Κρούσαρντ.
β) εκ της ιταλικής φρουράς εκ 380 ανδρών. Επί της νήσου υπήρχον εγκαταστάσεις ραδιογωνιομέτρου ισχυρών αμυντικών έργων και αποθηκών. Η νήσος Ζάκυνθος ήτο η δυτική άκρα γωνία του γερμανικού αμυντικού τριγώνου Αιτωλοακαρνανίας, Πελοποννήσου, Ζακύνθου, όπερ επροστατεύετο ισχυρώς υπό δικτύου θαλασσίων ναρκών, κοινών και μαγνητικών.
Η πολιτική κατάστασις ήτο η εξής. μέχρι του πέρατος της αποστολής μου δεν ωργανώθησαν ανταρτικαί δυνάμεις, πλην αποπειρών τινων προς εξοπλισμόν μικρών ομάδων ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ υπό των οικείων των οργανώσεων. Υφίσταντο εν τη νήσω αι πολιτικαί οργανώσεις ΕΔΕΣ (συγχεομένη με την ΕΟΚΑ) και ΕΑΜ, αλλά τα σημεία διαχωρισμού των δεν ήσαν τόσον ευδιάκριτα όσον εις την λοιπήν Ελλάδα. Μάλλον θα ηδύνατο να λεχθή ότι αι αιματηραί πολλάκις, αντιθέσεις των οργανώσεων αυτών δεν ήσαν αποτέλεσμα πολιτικών ή κοινωνικών αντιθέσεων, αλλ΄ απλως προσωπικών ή διαδοχικών διαμαχών (οικονομικαί και οικογενειακαί προστριβαί – ‘βεντέται’). Μετά την απελευθέρωσιν της νήσου επεκράτησε μέχρι των Δεκεμβριανών το ΕΑΜ, άνευ όμως σοβαρών εγκλημάτων και εκδικήσεων.
Οργανώσεις Δολιοφθορών
Ως και εν Αιτωλοακαρνανία και ενταύθα η οργάνωσις των δολιοφθορών περιελάμβανε τρεις μορφάς. α) Την εκπαίδευσιν των μελών β) την οργάνωσιν των ομάδων και γ) την εκτέλεσιν των δολιοφθορών
α) Εκπαίδευσις των μελών. Η εν Αιτωλοακαρνανία ιδρυθείσα Σχολή ‘ΕΣ’ επανήρχισε λειτουγούσα μεταφερθείσα ήδη εις Ζάκυνθον. Εις αυτήν εφοίτησαν 200 τακτικά και 400 έκτακτα μέλη, εκπαιδευθέντα, κατά τον ως άνω εκτεθέντα τρόπον και σύστημα εν Αιτωλοακαρνανία. Εις την σχολήν ταύτην εφοίτησαν επίσης και τρεις γερμανοί, εξ ων ο εις λοχίας (ΑΝΤΩΝ ΒΙΡΤΓΚ-ΡΟΥΜΠΕΡ) ως και 20 ιταλοί στρατιώται και υπαξ/κοί.
β) Οργάνωσις των Ομάδων. Διηρέθη η όλη περιοχή εις 9 τμήματα εις τα οποία ωργανώθησαν ισάριθμοι ομάδες δολιοφθορέων. Τα τμήματα ταύτα ήσαν τα εξής: Πόλεως Ζακύνθου, βορειοανατολικής-νοτιοανατολικής, κεντρικής Ζακύνθου, βορείας θαλασσίας περιοχής, ανατολικής και νοτίας θαλασσίας περιοχής και τέλος το τμήμα Πελοποννήσου. Σπουδαιοτέραν δράσιν ανέπτυξεν το τμήμα πόλεως λογω της υπάρξεως εκεί σημαντικών εχθρικών στόχων και η έδρα της γερμανικής φρουράς.
Ως προς τον τρόπον της εκπαιδεύσεως και οργανώσεως των δολιοφθορών αναφέρομαι ανωτέρω εις το περί Αιτωλοακαρνανίας σχετικόν κεφάλαιον, προς αποφυγήν καταπονήσεως Υμών.
γ) εκτέλεσις δολιοφθορών
Αι κυριώτεραι δολιοφθοραί, αίτινες επετεύχθησαν υπό των ομάδων μου ήσαν αι κάτωθι:
α) Ετοποθετήθησαν εκρηκτικαί ‘χελώνες’ επί 3 εχθρικών ατμοπλοίων και ωρολογιακαί βόμβαι επί 28 εχθρικών βενζινοπλοίων και άλλων μεταφορικών μέσων του εχθρού, επίσης εκρηκτικά ‘καρβουνα’ εντός της καρβουνοαποθήκης 2 ιταλικών μεταγωγικών.
β) ανετινάχθησαν πέντε κύριαι γέφυραι της νήσου. Ωσαύτως μια γέφυρα εις Αραξον, μία εις Κατάκωλον και δύο εις Πύργον.
γ) ετέθη πυρκαϊά εις 7 γερμανικάς αποθήκας δι’ εμπρηστικών βομβών
δ) ετοποθετήθησαν εκρηκτικαί παγίδες επί σημείων των οδών με αποτέλεσμα την ανατίναξιν 3 γερμανικών αυτοκινήτων και δύο αρμάτων μάχης
ε) ηχρηστεύθησαν 12 βαρέα γερμανικά αυτοκίνητα διά δολιοφθορών επί της μηχανής των, 12 βαρέα γερμανικά πυροβόλα δι΄ωρολογιακών βομβών εντός της κάνης της και των 12 ‘τρακτέρ’ αυτών διά τοποθετήσεως μαγνητικών ωρολογιακών βομβών. Η καταστροφή των ως άνω βαρέων πυροβόλων και αυτοκινήτων επετεύχθη προ της φορτώσεως των επί μεταγωγικών διά την αποστολήν των εκ Ζακύνθου προς τα Τουρκικά σύνορα.
στ) ετίθετο συνεχώς άμμος και τεμάχια ελαστικού εντός των δοχείων βενζίνης αυτοκινήτων και άλλων μεταφορικών μέσων του εχθρού
ζ) κατεστράφη το ραδιογωνιόμετρον Κερίου (βλ. επιχειρήσεις).
Επίσης διενεργήθησαν τα κάτωθι ‘σαμποτάζ προλήψεως’ .
α) απεσοβήθη η ανατίναξις υπό των Γερμανων κατά την εκκένωσιν του λιμένος της νήσου Ζακύνθου.
β) ωσαύτως απεσοβήθη η ανατίναξις της μεγάλης αποθήκης πυροχαμικών και ναρκών
γ) ωσαύτως η πυρκαϊά των αποθηκών ιματισμού και νομής ζώων εντός της πόλεως. Εαν επετυγχάνετο η επίμονος προσπάθεια των Γερμανών εις την εκτέλεσιν των ανωτέρω καταστροφών, ήτις εματαιώθη κατόπιν μαχών εντός της πόλεως, τότε θα κατεστρέφετο τόσον εκ των εκρήξεων όσον και των πυρκαιών ολόκληρος ανεξαιρέτως η πόλις της Ζακύνθου.
δ) επίσης απεσοβήθη η έκκρηξις των δύο μεγάλων αποθηκών πυρομαχικών 1-2 χλμ. νοτίως και δυτικώς της πόλεως τέλος
ε) απεσοβήθη η έκρηξις πυρκαϊάς επί της αποθήκης καυσίμων υλών παρά την πόλιν της Ζακύνθου. Και αι ανωτέρω εκκρήξεις θα επέφερον πλήρεις ζημίας εις τας γειτονικάς εγκαταστάσεις των Ζακυνθίων.
Τμήμα δολιοφθορών των θαλασσίων περιοχών
Ως ελέγχη εδημιουργήθησαν πλην των λοιπων και τρία τμήματα θαλασσίων περιοχών, ήτοι βορείας θαλασσίας περιοχής περιλάμβανον το στενόν της θαλάσσης μεταξύ Ζακύνθου και Κεφαλληνίας, το τμήμα της ανατολικής περιοχής περιλαμβάνον το στενόν μεταξύ Ζακύνθου και Πελοποννήσου και τέλος το τμήμα νοτίας θαλλασσίας περιοχής περιλάμβανον την ακτήν και θάλασσαν νοτίως της νήσου. Εκαστον των τμημάτων αυτών απετελείτο εκ ναυτικών της νήσου με αριθμόν μελων από 30 ανδρών. Έκαστον τμήμα είχε εις την διάθεσιν του εν μικρόν βενζινόπλοιον εξοπλισμένον διά 5 ταχυβόλων, 5 τυφεκίων 20-50 χειροβομβίδων, ενός πολυβόλου και ποσότητος εκκρηκτικών υλών (‘χελώνων’ και άλλων εκκρηκτικών ωρολογιακών βομβών), βομβών, και λοιπων ειδών προς διενέργειαν δολιοφθορών. Κυρία βάσις εφοδιασμού των πλωτών αυτών μέσων ευρίσκετο εις την δυτικήν ακτήν της νήσου. Τα τμήματα ταύτα εβοήθησαν κυρίως εις τας διενεργεθείσας επιχειρήσεις κατά εχθρικών στόχων, εις τον βομβαριδισμόν υπό της Ελληνικής και συμμαχικής αεροπορίας εχθρικών εγκαταστάσεων, ωσαύτως δε εξετέλεσαν επιθέσεις και συμμπλοκάς μετά μικρών πλωτών μέσων, με αποτέλεσμα την καταστροφήν ή βύθισιν 4 μικρών Ελληνικών βενζινοπλοίων με γερμανικόν πλήρωμα και φορτίον.
2. Οργάνωσις Πληροφοριών και Κατασκοπείας
Εις τα περί του τρόπου οργανώσεως, εκπαιδεύσεως και δράσεως της οργανώσεως ταύτης, αναφέρομαι εις το κεφάλαιον της Αιτωλοακαρνανίας.
Η οργάνωσις περιελάμβανε την νήσον Ζάκυνθον διηρημένην εις 5 τμήματα, την Κεφαλληνίαν με εν τμήμα, την δυτικήν ακτήν της Πελοποννήσου με 3 τμήματα τας τρεις ως ανω θαλασσίας περιοχάς με ισάριθμα τμήματα και το κλιμάκιον Αθηνών με ανά εν μέλος εις τας πόλεις Ελευσίνα, Κόρινθον, Αίγιον, Πάτρας, Αραξον, Πύργον και Κατάκωλον.
Η αποστολή της οργανώσεως πληροφοριών συνισταται εις τας εξής τρεις μορφάς.
α) Συγκέντρωσις πάσης φύσεως πληροφοριών περί του εχθρού και διαβίβασις αυτών εις το Γενικόν Στρατηγείον Μ.Α.
β) ανατρεπτικαί ενέργειαι εντός των τάξεων του εχθρού και
γ) συνδρομή εις την διενέργειαν δολιοφθορών και άλλων επιχειρήσεων κατά του εχθρού.
Η εκπαίδευσις των βαθμοφόρων των ομάδων πληροφοριών εγένετο καθ΄ ον τρόπον διαγράφεται εις το οικείον κεφάλαιον Αιτωλοακαρνανίας.
Αι κυριώτεραι υπηρεσίαι ας προσέφερον αι ομάδες πληροφοριών κατά το διάστημα από Απριλίου 1943 μέχρι Φεβρουαρίου 1945 ήσαν αι εξής:
α) Συνεκεντρούντο και διεβιβάζετο εις το Στρατηγείον Μ. ανατολής πληροφορίαι πάσης φύσεως στρατιωτικής αφορώσαι την δύναμιν, σύνθεσιν εφοδιασμόν, μετακινήσεις κλπ των εχθρικών δυνάμεων της νήσου. Ωσαύτως τα ονόματα των αξιωματικών των εχθρικών μονάδων, του τόπου προελεύσεως και προορισμού των κλπ.
β) πληροφορίαι περί των εχθρικών θέσεων, εγκαταστάσεων, οχυρωματικών έργων και εν γένει παντός εχθρικού στόχου. Εν των αποτελεσμάτων των πληροφοριών τούτων ήτο και ο επιτυχής βομβαρδισμός των εχθρικών στόχων υπό της συμμαχικής και Ελληνικής αεροπορίας. Αναφέρομαι επί του σημείου τούτου εις την έκθεσιν του Ταγ/ρχου κ. Λώρενς Ε. Ο’ΤΟΥΛ ην προσάγω υμίν και ήτις αναφέρει επί λέξει: ‘Αμέσως μετά την αποβίβασιν του δι’ υποβρυχείου εν Ζακύνθω τον Απρίλιον 1944, ο κ. Σαρίκας, ωργάνωσεν δίκτυον πληροφοριών και ήρχισεν ν΄ αποστέλει προς ημάς συστηματικάς πληροφορίας αφορώσας τας γερμανικάς και ιταλικάς φρουράς της Ζακύνθου, την δύναμιν των, τας κινήσεις των, το ηθικόν, εφοδιασμόν και όπλα, θέσεις αποθηκων και πυρομαχικών κλπ’ εν συνεχεία δε ότι «Ως αποτέλεσμα των πληροφοριών τούτων, η Βασιλική αεροπορία κατέστη ικανή να βοβαρδίζη μετά πλήρους επιτυχίας εχθρικάς εγκαταστάσεις».
γ) επετεύχθη η εις Καϊρον αποστολή λεπτομερών πληροφοριών περί της δυνάμεως, της οργανώσεως και τα σχέδια της γνωστής γερμανικής Μεραρχίας 999 τόσον εις τας νήσους όσον και εις ολόκληρον την λοιπήν Ελλάδα, Βάσει των πληροφοριών τούτων ωργανώθη το σχέδιον της ευρείας επαναστάσεως εντός της γερμανικής αυτής μονάδος.
δ) απεστάλησαν εις Κάιρον χάρται και σχέδια απάντων των ναρκοπεδίων του Ιονίου πελάγους ως επίσης και σχέδια προσθέτων μελλοντικών καταποντίσεων εις περίπτωσιν εχθρικής εκκενώσεως. «Αι πληροφορίαι αυταί, ως ο Ταγ/ρχης Λώρενς Ε.Ο. ΤΟΥΛ εν συνεχεία γράφει, υπήρξαν ανεκτίμητοι διά το βασιλικόν ναυτικόν, αργότερον δ’ επι πλέον σπουδαίως διηυκόλυναν τας επιχειρήσεις εκκαθαρίσεως ναρκών».
3. Οργάνωσις ανατροπής εντός των τάξεων του εχθρού
Ως συνέβη και εις Αιτωλοακαρνανίαν, κατεβλήθη και εις την ως άνω περιοχήν σύντονος και όλως ιδιαιτέρα προσπάθεια διά την επίτευξιν ανατρεπτικών επαναστάσεων, τοπικών ή γενικωτέρων εντός των εχθρικών μονάδων. Πλήρης επιτυχία εσημειώθη ως προς την ιταλικήν φρουράν της νήσου. Η επιτυχία αύτη ήτο διπλή. Πρώτον, αφ΄ ενός μεν από του Ιουνίου 1944 ολόκληρος η δύναμις της φρουράς ταύτης εκ 380 ανδρών υπήχθη υπό τας διαταγάς μου και εξετέλη εντολάς του Καΐρου. Δεύτερον, η ιταλική αυτή μονάς παρέμεινεν εις τας θέσεις της κατ΄ επίφασιν εκτελούσα διαταγάς των Γερμανών, διευκολυνουσα ούτω καλύτερον την Αποστολήν μου. Μόνον εις την μάχην της απελευθερώσεως της Ζακύνθου άπαντες οι Ιταλοί εξεδηλώθησαν εναντίον των Γερμανών, μετά την αναχώρησιν των οποίων, παρέμειναν εις την νήσον.
Η Ιταλική φρουρά υπο τον Υπολοχαγόν Μέλλιο εβοήθησεν την ημετέραν αποστολήν εις τα εξής σημεία:
α) Εις την διαβίβασιν και συλλογήν πληροφοριών περί των γερμανικών μονάδων και σχεδίων κλπ
β) εις την διενέργειαν διαφόρων δολιοφθορών, ιδίως τοιούτων ‘προλήψεως’ ως ανωτέρω ανεφέρθησαν και
γ) εις την μάχην της απελευθερώσεως της νήσου.
Ωσαύτως εσημειώθη σημαντική επιτυχία εις ανατρεπτικάς ενεργείας εις τας γερμανικάς μονάδας. Ούτω, τον Ιούλιον 1944 ωργανώθη μια επανάστασις εις δύο γερμανικούς λόχους με αποτέλεσμα την σύλληψιν υπό των ‘Σ.Σ’ δύο Γερμανών Αξ/κών και 11 υπαξ/κων. Της επαναστατικής κινήσεως εν Ζακύνθω ηγείτο ο Γερμανός Λοχίας Αντών. Βιρτγκρούμπερ. Αι ανατρεπτικαί αύται ενέργειαι εντός της ιταλικής φρουράς και των γερμανικών μονάδων, πλην των ωφελειων από απόψεως πληροφοριών και δολιοφθορών εις τας οποίας μας διευκόλυναν, συνετέλεσαν αποφασιστικά εις την εκδίωξιν των κατακτητών από της νήσου Ζακύνθου. Σχετικώς με τας ανατρεπτικάς επιχειρήσεις, αναφέρομαι εις την προσαγομένην έκθεσιν του Ταγ/ρχου Λώρενς Ε.Ο. ΤΟΥΛ, όστις επί λέξει τονίζει:
» Ο Σαρίκας και αι Ομάδες του έφερον προσέτι εις πέρας ευρείας ανατρεπτικάς ενεργείας, εν αποτέλεσμα των οποίων υπήρξεν να υπαχθή υπο τας διαταγάς του, ολόκληρος η ιταλική φρουρά υπο τον υπολοχαγόν Μέλλιο. Τον Ιούλιον 1944 ωργανώθη επίσης μια επανάστασις εντός των Γερμανικών μονάδων, ήτις προσέφερεν εις το Γενικόν Στρατηγείον Μ. Ανατολής μεγάλης αξίας πληροφορίας σχετικώς με την δύναμιν, την οργάνωσιν και τα σχέδια της 999 Μεραρχίας τόσον εις τας νήσους όσο και εις την Ηπειρωτικήν χώραν, τεθείσης επί τάπητος της οργανώσεως μιας εκτεταμένης κλίμακος επαναστάσεως «.
Κατά την εκδίωξιν των Γερμανών εκ της νήσου Ζακύνθου, εις την νήσον παρέμεινον άπαντες οι Ιταλοί και όσοι εκ των Γερμανών ανεμίχθησαν εις τας ως άνω ανατρεπτικάς επιχειρήσεις.
4. Επιχειρήσεις
Υπό των εν Ζακύνθω και των θαλασσίων περιοχών της Ομάδων δολιοφθορών, διεξήχθησαν και έλαβον χώραν δύο μάχαι κατά των Γερμανών, ήτοι η μάχη του Κερίου και η τοιαύτη της απελευθερώσεως.
α) Επιδρομή κατα του Ραδιογωνιομέτρου Κερίου. Το γερμανικόν τούτο ραδιογωνιόμετρον απεφασίσθη τον Ιούλιον 1944 να καταστραφή διότι αφ’ ενός εδυσχεραίνετο η ομαλή εκτέλεσις της αποστολής μου λόγω του ότι οι Γερμανοί κατώρθουν συχνά να επισημαίνουν την θέσιν του ασυρμάτου μου, με αποτέλεσμα να επιχειρήσουν ούτοι τρεις εκστρατευτικάς εξόδους προς ανακαλυψιν του σταθμού και σύλληψιν των ανδρών της αποστολής εντός των μηνών Απριλίου, Μαϊου και Ιουνίου 1944. Αι έξοδοι αύται έλαβον χώραν με συστηματικόν σχέδιον ερεύνης της ορεινής νήσου υπό μονάδων δυνάμεως Λόχων οίτινες εξεκίνησαν προς τρεις διαφορετικάς κατευθύνσεις με ωρισμένον τόπον συναντήσεως.
Το πρώτον δεκαήμερον του Ιουλίου 1944 έλαβεν χώραν επιδρομή των Ομάδων μου διά δυνάμεως 100 ανδρών κατά της εξ 72 ανδρών φρουράς εις θέσιν Κερί Ζακύνθου ένθα υπήρχον και εγκαταστάσεις ραδιογωνιομέτρου, παρατηρητηρίου και προβολέως μεγάλης ακτίνος. Η μάχη διήρκεσεν επί μίαν ώραν. Το γερμανικόν φυλάκιο ηξηναγκάσθη να συμπτυχθή Β.Α. επί της κυρίας αμαξιτής οδού, εν συνεχεία δε επετεύχθη υπό των ημετέρων ανδρών η πλήρης κατστροφή του ραδιογωνιομέτρου και των λοιπων εχθρικών εγκαταστάσεων. Απαν το υλικόν των αποθηκων παρελήφθη υπό των ομάδων μου. Περιελάμβανεν οπλισμόν, ιματισμόν, πυρομαχικά και καύσιμον ύλην. Η καταστροφή του ραδιογωνιομέτρου Ζακύνθου ανέκοψεν την υπό των Γερμανών επισήμανσιν συμμαχικων στόχων της Μεσογείου θαλάσσης.
β) Η μάχη της απελευθερώσεως της νήσου Ζακύνθου. Τον Σεπτέμβριον 1944 είχον λεπτομερώς προετοιμασθή αι επιχειρήσεις διά την απελευθέρωσιν της νήσου Ζακύνθου και των λοιπων μικρών Φρουρών της λοιπης περιοχής του Ιονίου πελάγους και των ακτών της Πελοποννήσου. Το σχέδιον εβασίζετο επί των εξής σημείων:
1) Η κυρία δύναμις της Αποστολής απετελείτο εκ 400 ανδρών επι της νήσου Ζακύνθου, εξ΄ αλλου δε εις τας επιχειρήσεις ηδύνατο να μετάσχη ετέρα εφεδρική δύναμις εξ 600 ανδρών
2) Υπήρχεν εις την διάθεσιν ημών ολόκληρος η εκ 380 ανδρών ιταλική φρουρά της νήσου οπλισμένη με τυφέκια και 25 πιστόλια, ως και οι πράκτορες μας εις εκαστην γερμανική μονάδα εκ μυηθέντων ‘ αντιναζί’ γερμανών
3) Η εκ 1100 ανδρών Γερμανική Φρουρά της Ζακύνθου υπό τον Ταγματάρχην ΚΡΟΥΣΑΡΝΤ συνεκεντρώθη κατά το μέγιστον μέρος της εντός και περιξ της πόλεως Ζακύνθου.
Προ πάσης επιχειρήσεως ενεκρίθη υπό του Καΐρου η διενέργεια προσωπικών μου επαφών με τον Γερμανόν Διοικητήν της νήσου. Ούτω, ενώ 1000 εξοπλισμένοι άνδρες της οργανώσεως μου ετάχθησαν εις θέσιν μάχης πέριξ της υπό του εχθρού κατειλημένηςπεριοχής και έτεροι περιλαμβανομένων των Ιταλών ως και των Γερμανών πρακτόρων ανέμενον εις τας θέσεις των εντός της πόλεως, εισήλθον επισήμως εντός της πόλεως και εγκατέστησα το Αρχηγείον μου εις το Μέγαρον της Εθνικής Τραπέζης την 25ην Σεπτεμβρίου 1944.
Αι διαπραγματεύσεις μετά του Γερμανικού επιτελείου διήρκεσαν επί 12 ώρας, αλλ΄ απέτυχον διότι κατά τους Γερμανούς δεν εξησφαλίζετο επαρκώς η ασφάλεια των από την μήνυν των κατοίκων, εφ όσον δεν ηδυνάμην να τους βεβειώσω ότι εντός 24 ωρών Συμμαχικά πολεμικά πλοία θα τους παρελάμβανον εκ των Ιονίων νήσων. Κατόπιν τούτου, ανεχώρησα μετά του επιτελείου μου εκ της πόλεως. Εν συνεχεία, εξαπολύθη υπό των ημετέρων τακτικών και ατάκτων τμημάτων γενική επιθεσις κατά της γερμανικής φρουράς. Η μάχη διήρκεσεν επί τρεις (3) ημέρας. την τρίτην ημέραν, κατέστη αδύνατον διά τους Γερμανούς ν’ αμυνθούν πλέον περαιτέρω. Μετά μεγάλας προσπαθείας κατόρθωσαν ούτοι να επιβιβασθούν υπό τα πυρά μας και να εκκενώσουν την νήσον, εγκαταλείψαντες άπαντα τον βαρύ οπλισμόν και εφοδιασμόν των επί της νήσου.Ο εφοδιασμός των εις τρόφιμα, απετέλεσεν ανακούφισιν διά τους φτωχούς κατοίκους επί διάστημα αρκετών ημερών. Αναφέρομαι επί των ανωτέρω, εις την έκθεσιν του Ταγματάρχου Ο’ ΤΟΥΛ όστις επί λέξει αναφέρει ‘Τον Σεπτέμβριον 1944 ο κ. Σαρίκας επέτυχεν την άδειαν και εισήλθεν εις την πόλιν της Ζακύνθου μετά του επιτελείου του, ενώ η πόλις ήτο ήδη περικυκλωμένη υπό 1000 ατάκτων Ζακυνθίων τους οποίους ούτος ειχεν οπλίσει, και εζήτησεν την παράδοσιν της Γερμανικής Φρουράς εις την Συμμαχικήν Στρατ. Αποστολήν. Κατόπιν συζητήσεων αίτινες διήρκεσαν επί 12 ώρας, αι διαπραγματεύσεις απέτυχον και ο κ. Σαρίκας ωδηγήθη μέχρι των παρυφών της πόλεως υπό Γερμανικήν συνοδείαν ασφαλείας. Ο κ. Σαρίκας τότε εξαπέλυσεν γενικήν επιθεσιν εναντίον της Γερμανικής Φρουράς και επηκολούθησαν σημαντικαί μάχαι, αι οποίαι διήρκεσαν επί τρεις ημέρας, εις το τέλος των οποίων οι Γερμανοί αποδεκατισμένοι, εξεκένωσαν την νήσον’.
Μετά την απελευθέρωσιν της νήσου Ζακύνθου, εις μεν ταύτην, κατεβλήθεισαν αι δέουσαι προσπάθειαι προς εμπέδωσιν της τάξεως και την πρόληψιν της αναρχίας, ως επίσης και προς στοιχειώδη περίθαλψιν του λαού της (επ΄ αυτού αναφέρομαι εις την προσαγομένην επιστολήν του Ταγ/ρχου Ο’ ΤΟΥΛ), αποσταλέντων εις την διάθεσιν μου δύο λόχων Συμμαχικού στρατού (Δεκέμβριος 1944), ως και πέντε εξωπλισμένα Συμμαχικά σκάφη, εξ ων τρία ναρκαλλιευτικά (Νοέμβριος 1944) εις δε την λοιπήν περιοχήν του Ιονίου πελάγους και των ακτών της Πελοποννήσου εσυνέχισα την ως άνω αποστολή μου.
Η αποστολή μου εν τη κατεχομένη Ελλαδι έληξεν κατόπιν σχετικής διαταγής του Γεν Στρ. Μ. Ανατολής τον Φεβρουάριον 1945.
Εν συνόψει :
Από του Μαρτίου 1943 μέχρι του Φεβρουαρίου 1945, ήτοι επί διαστήματι δύο πλήρων ετών, συνεκροτήσα και διώκησα (αρθρον 6 παρ. 1 Α.Ν. 971/1949) εν Ελλάδι
1) Οργανώσεις Πληροφοριών ασχοληθείσας με την συγκέντρωσιν και διαβίβασιν εις το Στρατηγείον Μέσης Ανατολής πληροφοριών πάσης φύσεως στρατιωτικής αφορωσών την δύναμιν, σύνθεσιν, εφοδιασμόν, μετακινήσεις κλπ των στρατευμάτων κατοχής, ως επίσης και
2) Οργανώσεις ασχοληθείσας με την ενέργειαν συστηματικών πράξεων δολιοφθοράς εις εγκαταστάσεις εν γένει και στρατιωτικά έργα των κατακτητών, εις πλωτά ή χερσαία μεταφορικά μέσα, ανήκοντα εις τούτους ή χρησιμοποιούμενα υπ’ αυτών κλπ. Ωσαύτως, αι ανωτέρω Οργανώσεις συνεκροτήθησαν υπ’ εμού κατόπιν ειδικής διαταγής του Γεν. Στρ. Μ. Ανατολής. Επίσης, ελάμβανον παρά του ρηθέντος Στρατηγείου τα προς εκτέλεσιν της αποστολής μου μέσα, και τέλος εξετέλεσα πάντοτε τας εντολάς τουτου και η εν Ελλάδι αποστολη μου έληξεν κατόπιν ειδικής περί τούτου διαταγής του ως άνω Στρατηγείου (άρθρον 2 Α.Ν. 971/1949).
ΙΙ.- Α π ο δ ε ί ξ ε ι ς
Ο Α.Ν. 971/49 ως εκυρώθη μεταγενεστέρως υπό του Ν. Δ. 1104/49 εν άρθρω 7 παρ. 2 τάσσει τας αποδείξεις βάσει των οποίων θέλει γίνει η αναγνώρισις των Οργανώσεων και των Αρχηγών αυτών, ήτοι, βάσει επισήμων εγγράφων των αρμοδίων Συμμαχικών, Στρατιωτικών Αποστολών, ή του Γεν. Στρατ. Μ. Ανατολής κλπ., κλπ.
Προσκομίζω ενώπιον Υμών και επικαλούμαι τας κατωτέρω εγγράφους αποδείξεις ήτοι:
1. Το από 13 Μαρτίου 1949 πιστοποιητικόν δράσεως μου εν Ελλάδι, του Συν/ρχου ΚΡΙΣ ΜΟΝΤΥ ΓΟΥΝΤΧΑΟΥΣ, Αρχηγού της εν Ελλάδι Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής προς τους Ελληνας αντάρτας. Εν τω πιστοποιητικώ τούτω αναφέρεται σαφώς και ρητώς α) Οτι τον Μάρτιον 1943 μοι ανετέθη η οργάνωσις και διοίκησις Ομάδων κατασκοπείας και πληροφοριών, ως και Ομάδων Δολιοφθορών και κομμάντος, με 200 τακτικά μέλη ……………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………
ιστορίας των. Γεγονότα απότοκα αδίκου και περιφρονητικής συμπεριφοράς της πολιτείας προς τας περιφερείας αυτάς Και έχομεν ημείς οι Ελληνες τοιαύτην και τοσαύτην ανάγκην της ευτυχίας και του πατριωτισμού των κατοίκων. Είναι τούτο το ισχυρότερον όπλον που διαθέτομεν. Δεν είναι λοιπόν τουλάχιστον άστοχος και κακός χειρισμός το να διαγράφωνται εκ της εθνικής δράσεως οι Οργανώσεις μου και το έργον των και αι περιφέριαι της δυτικής Στερεάς και Ιονίων Νήσων;
Αλλ’ ασφαλώς την Υμετέραν επιτροπήν σκέπει το δίκαιον. Ασφαλώς Υμείς εν τω συμφέροντι της Πολιτείας, ενστερνιζεστε τον κανόνα, ότι εν τη ερεύνει των προκειμένων φακέλλων και αιτήσεων, το έργον Υμών δεν είναι πως και διατί εις Αρχηγός και μία περιφέρεια αποκλείονται των διατάξεων του νόμου, διά παραδόξων και παρανόμων ερμηνειών του σαφούς γράμματος του νόμου 971. Αλλ΄ ερειδόμενοι στερώς επί του μεγαλείου και της ιστορίας της Φυλής μας και των νόμων της Πολιτείας μας, κρίνεται, με διέπουσαν την σκέψιν, ότι μέγιστον κακόν δύναται να γεννηθή εαν παραγγωνισθή εν έργον και μία θυσία υπέρ πατρίδος.
Τούτο ειναι το γράμμα, το πνευμα και ο σκοπός του Νόμου.
Δ Ι Α Τ Α Υ Τ Α
Ε Ξ Α Ι Τ Ο Υ Μ Α Ι
Να γίνη δεκτή η κρινομένη αίτησις μου επί τω τέλει όπως αναγνωρισθώ Αρχηγός Οργανώσεων Πληροφοριών και Δολιοφθορών των περιφεριών Αιτωλοακαρνανίας και Ιονίων Νήσων
Εν Αθήναις τη 15η Οκτωβρίου 1951
Ο Αιτούμενος
Θεοφ. Χρ. Σαρίκας
Θεματα Στρατιωτικης Ιστοριας 