Κύπρος: Τουρκική εισβολή (20 – 22 Ιουλ. 1974)

Το κυπριακό ζήτημα, ως διεθνές πρόβλημα, αποτελεί περίπτωση συνεχούς, κατάφωρης και μαζικής παραβίασης βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών από την Τουρκία και παραβίαση των στόχων και αρχών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, όπως και των πλέον σημαντικών διεθνών συμφωνιών.

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο είναι γνωστή με την κωδική ονομασία «ΑΤΤΙΛΑΣ». Οι προπαρασκευές των Τούρκων για την εισβολή είχαν ολοκληρωθεί πολύ πριν την πραγματοποίησή της. Το τουρκικό σχέδιο ενεργείας προέβλεπε απόβαση στην περιοχή της Κυρήνειας, σε συνδυασμό με ρίψη αλεξιπτωτιστών στην περιοχή της Λευκωσίας και χρησιμοποίηση αερομεταφερόμενων καταδρομικών τμημάτων. Η όλη επιχείρηση θα υποστηριζόταν από μεγάλες δυνάμεις Αεροπορίας.

Το σχέδιο «Αττίλας» εφαρμόστηκε σε δύο φάσεις

ΑΤΤΙΛΑΣ ΦΑΣΗ 1 (20-22 Ιουλ. 1974)

Η πρώτη φάση πραγματοποιήθηκε από τις 20 έως τις 22 Ιουλίου και η δεύτερη από τις 14 έως τις 16 Αυγούστου 1974. Την όλη επιχείρηση ανέλαβε η 39^η τουρκική Μεραρχία.

Από τις 0430 το πρωί της 20^ής Ιουλίου,  η τουρκική αεροπορία άρχισε τους βομβαρδισμούς εναντίον επιλεγμένων στρατιωτικών στόχων στο βόρειο τμήμα του νησιού. Παράλληλα τα τουρκικά αντιτορπιλικά άρχισαν να βομβαρδίζουν στόχους στην περιοχή της Κυρήνειας.

Στις 0530, ξεκίνησαν οι ρίψεις Τούρκων αλεξιπτωτιστών στο Κιόνελι και μία ώρα αργότερα τουρκικά ελικόπτερα αποβίβαζαν δυνάμεις στην Αγίρδα. Ταυτόχρονα, τα τουρκικά αποβατικά στις 0730, άρχισαν την αποβίβαση τμημάτων στη Κυρήνεια, χωρίς να συναντήσουν ουσιαστική αντίσταση.

Οι ελληνοκυπριακές δυνάμεις αιφνιδιάστηκαν, γεγονός που καθυστέρησε την εφαρμογή του σχεδίου άμυνας του νησιού. Η τουρκική αεροπορία αποδιοργάνωσε την Εθνοφρουρά καθηλώνοντας τις μονάδες της και προκαλώντας απώλειες σε προσωπικό και υλικό.

Στις 0930 το 251 Τάγμα Πεζικού της Εθνοφρουράς κατάφερε να επιφέρει σοβαρότατο πλήγμα κατά των τουρκικών αποβατικών τμημάτων στην Κυρήνεια, στερώντας τους τη δυνατότητα ένωσης με τους Αλεξιπτωτιστές και τις δυνάμεις της ΤΟΥΡΔΥΚ και των τουρκοκυπρίων στο θύλακα της Λευκωσίας. Παράλληλα η ΕΛΔΥΚ και οι δυνάμεις της Εθνοφρουράς ανέλαβαν επιθετικές ενέργειες για την εκκαθάριση των τουρκοκυπριακών θυλάκων, σ’ ολόκληρο το νησί. Όμως, οι εκκαθαρίσεις αυτές είχαν επιτυχία μόνο στις νότιες περιοχές.

Η κύρια αντεπίθεση της εθνοφρουράς, ενισχυμένη από την ΕΛΔΥΚ, πραγματοποιήθηκε στο Κιόνελι με σκοπό την εκκαθάριση του θύλακα  Λευκωσίας. Η ελληνική αντεπίθεση καθόλη τη διάρκεια της ημέρας δεν στέφθηκε από επιτυχία. Αντιθέτως, το βράδυ 20 προς 21 Ιουλίου, η ΕΛΔΥΚ εκτέλεσε νυκτερινή επίθεση, προκαλώντας σημαντικές απώλειες στα τουρκικά τμήματα, τα οποία όμως κατάφεραν να διατηρήσουν τις θέσεις τους. Από το πρωί της 21^ης Ιουλίου, οι ελληνικές θέσεις άρχισαν να βάλλονται από την εχθρική αεροπορία, οδηγώντας την ελληνική αντεπίθεση σε αποτυχία.

Κατά το διήμερο 21-22 Ιουλίου τα τουρκικά στρατεύματα ενίσχυσαν τις δυνάμεις τους τόσο στο θύλακα της Λευκωσίας όσο και στο προγεφύρωμα στο Εξαμίλι Κυρήνειας. Οι ενέργειες αυτές καλύπτονταν από σφοδρούς αεροπορικούς και ναυτικούς βομβαρδισμούς.

Στις 1400 το μεσημέρι της 22ας Ιουλίου οι τουρκικές δυνάμεις, μετά από συνδυασμένη επιθετική ενέργεια Αεροπορίας, Ναυτικού, αρμάτων και Πεζικού, κατάφεραν να συνενώσουν το προγεφύρωμα της Κυρήνειας μετά του θύλακα της Λευκωσίας.

Στις 1600 της ίδιας ημέρας έγινε επίσημη κατάπαυση του πυρός μετά από ενέργειες του ΟΗΕ. Παρόλα αυτά οι τουρκικές δυνάμεις συνέχισαν τις επιχειρήσεις και μετά την εκεχειρία.

ΑΤΤΙΛΑΣ 2 (14-16 Αυγ. 1974)

Τη χρονική περίοδο από 14 μέχρι 16 Αυγούστου 1974, είχαμε επανάληψη της τουρκικής επίθεσης, με ευρείας κλίμακας επιχειρήσεις, την κατάληψη των περιοχών Καρπασίας, Αμμοχώστου και Μόρφου και την αύξηση του ποσοστού της τουρκικής κατοχής επί του εδάφους της Κύπρου στο 35%. Μετά τη 17^η Αυγούστου 1974 και την κατάπαυση του πυρός οι Τούρκοι συνέχισαν περιορισμένης έκτασης επιχειρήσεις, και επέκτειναν το ποσοστό του κατεχομένου εδάφους στο 36,6%, ενώ παράλληλα πραγματοποίησαν συνεχή στρατιωτική και πολιτική σταθεροποίηση επί του κτηθέντος εδάφους.

Αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής ήταν ο ξεριζωμός 200.000 Ελληνοκυπρίων, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να γίνουν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα, ενώ το 36,2% των εδαφών του νησιού πέρασε στην κατοχή των Τούρκων.